ارزیابی امکان ارتقاء تحمل به خشکی هندوانه (Citrullus lanatus Thunb) با پیوند بر روی توده¬های هندوانه دیم و بذری ایرانی

چکیده:

یکی از مشکلات تولید هندوانه در کشور، تنش خشکی ناشی از کاهش منابع آب شیرین است. استفاده از پایه­های متحمل به خشکی از جمله هندوانه­ های بذری و دیم و همچنین کدو یک راه­حل موثر در افزایش تحمل به خشکی در هندوانه است. بدین منظور طی دو آزمایش جداگانه در مزرعه و گلخانه به منظور بررسی اثر تیمار آبیاری در سه سطح (FC 8/0-FC، FC 6/0 FC-8/0 و FC 3/0 FC-6/0) و پایه در پنج سطح (شاهد، سه پایه هندوانه دیم و بذری: سبزوار، خواجه و آشتیان و یک پایه کدو: شینتوزا) بر پارامترهای فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی، عملکرد و کیفیت میوه در هندوانه رقم کریمسون سوئیت اجرا شد. هر دو آزمایش به صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی (RCRD) با 3 تکرار انجام گرفت. نتایج نشان داد که در آزمایش مزرعه بالاترین مقدار عملکرد محصول، ماده تر و خشک و همچنین کارایی مصرف آب محصول و ماده خشک در هندوانه­های پیوند شده روی پایه شینتوزا در سطح اول تیمار آبیاری بدست آمد. درحالیکه کمترین میزان عملکرد محصول، تو لید ماده خشک و کارایی مصرف آب در هندوانه ­های غیر پیوندی مشاهده شد. در تیمار سوم آبیاری گیاهان پیوند شده روی پایه سبزوار به­طور معنی­داری عملکرد بالاتری را نسبت به گیاهان غیر­پیوندی تولید نمودند. میوه­ های بدست آمده از هندوانه­ های پیوند شده روی پایه شینتوزا به ­طور معنی­داری پوست ضخیم­تر، اسیدیته و سفتی بافت بالاتر و مواد جامد محلول پایین­تر و کیفیت خوراکی ضعیف­تری نسبت به سایر ترکیبات پیوندی و غیرپیوندی از خود نشان دادند. تنش خشکی سبب کاهش معنی­دار شاخص کلروفیل، محتوای نسبی آب برگ و افزایش نشت الکترولیت در هندوانه­ های مورد مطالعه در هر دو آزمایش شد. در آزمایش مزرعه بالاترین میزان پتاسیم مربوط به هندوانه ­های پیوند شده روی پایه­ های شینتوزا و سبزوار بود. کمترین میزان فسفر در آزمایش گلخانه و مزرعه در هندوانه­ های غیرپیوندی مشاهده شد. هندوانه­های پیوند شده روی پایه­ های سبزوار و شینتوزا بالاترین و هندوانه ­های غیر پیوندی و پیوند شده روی پایه آشتیان کمترین میزان محتوای ترکیبات فنلی برگ را تولید نمودند. ظرفیت آنتی اکسیدانی کل و فعالیت آنزیم­های کاتالاز و پراکسیداز در نتیجه تنش خشکی افزایش یافت، اما این افزایش در گیاهان پیوندی روی پایه­ های شینتوزا و سبزوار بیشتر از گیاهان پیوند شده روی پایه ­های آشتیان و خواجه و همچنین هندوانه ­های غیرپیوندی بود.