تأثیر سالیسیلیک‌اسید در تعدیل اثرات تنش شوری در گوجه‌فرنگی
چکیده:
گوجه‌فرنگی با نام علمی Solanum lycopersicum گیاهی علفی که متعلق به تیره Solanaceae است، تولید این محصول در نواحی نیمه خشک جهان متمرکز گردیده، و شوری آب و خاک در این نواحی امری عادی است. در این مناطق شوری خاک عامل اصلی محدود‌کننده‌ی توسعه کشاورزی و تولید گیاهان زراعی و باغی محسوب می‌شود. یکی از کارهایی که در سال‌های اخیر برای افزایش تحمل گیاهان به ﺷـﻮﺭﻱ انجام شده، تیمار گیاهان با استفاده از هورمون سالیسیلیک‌اسید(SA) است. به منظور بررسی تأثیر سالیسیلیک‌اسید در تعدیل اثرات تنش شوری در گوجه‌فرنگی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی، با 12 تیمار، در 3 تکرار و با مجموع 36 واحد آزمایش در گلخانه‌ی هیدروپونیک گروه باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز صورت گرفت که تیمارها شامل ترکیب فاکتوریل: توده محلی گوجه‌فرنگی بانه و لاین نیمه پاکوتاه (Semi Dwarf) ، سطوح سالیسیلیک‌اسید ( 0 و 1 میلی‌مولار) و سطح شوری (0 ، 35 و 70 میلی‌مولار NaCl ) بود. بعد از اندازه‌گیری صفات رویشی ( ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، وزن تر اندام هوایی و وزن خشک اندام هوایی) نتایج نشان داد که در رقم Baneh و Semi Dwarf افزایش سطوح شوری باعث کاهش شاخص‌های رویشی گردید اما تیمار سالیسیلیک‌اسید همراه با تنش شوری باعث افزایش شاخص‌های رویشی شد. شاخص‌هایی مانند تعداد گل در خوشه، تعداد میوه در خوشه، عملکرد، وزن تر و خشک میوه، درصد ماده‌ی خشک میوه پاسخ‌های متفاوتی به سطوح مختلف شوری و تیمار سالیسیلیک‌اسید نشان دادند؛ به عنوان مثال تعداد گل در خوشه، تعداد میوه در خوشه و وزن تر و خشک میوه با کاربرد سالیسیلیک‌اسید افزایش یافت و همچنین تنش شوری تعداد گل در خوشه و درصد ماده‌ی خشک میوه را افزایش داد، اما تنش شوری باعث کاهش عملکرد در هر دو رقم Baneh و Semi Dwarf شد. با بررسی شاخص‌های کیفی مشاهده شد که میزان اسیدیته قابل تیتراسیون و ویتامین ث با اعمال تنش شوری و تیمار سالیسیلیک‌اسید در هر دو رقم افزایش یافت و با افزایش سطح شوری شاخص pH میوه کاهش و EC میوه افزایش یافت و تیمار سالیسیلیک‌اسید عدم معنی‌داری را در این دو شاخص نشان داد. از لحاظ شاخص‌های فیزیولوژیکی؛ میزان پرولین در سطوح مختلف شوری همراه با تیمار سالیسیلیک‌اسید افزایش یافت اما میزان شاخص کلروفیل برگ با افزایش سطوح مختلف شوری همراه با تیمار سالیسیلیک‌اسید کاهش یافت.