برنامه درسی

طرح درس

نام درس: شیمی خاک

هدف درس:  شناخت ساختار اجزای معدنی و آلی و واکنشهای شیمیایی خاک

دروس پیشنیاز: خاکشناسی عمومی

دروس همنیاز:     -

سرفصل ها:

الف- نظری :

1. هوادیدگی شیمیایی سنگها (مکانیسمها، عوامل موثر بر پایداری کانیها و مفهوم پتانسیل یونی)
2. کانیهای خاک (تقسیم بندی، سیلیکاتها، قواعد پاولینگ، کانیهای رس، آلوفین و اکسیدهای فلزی)
3. شیمی مواد آلی خاک (فرایند هوموسی شدن، مواد هیومیک خاک، گروههای عاملی مواد هیومیک، کمپلکس مواد هیومیک با فلزات و کمپلکس مواد هیومیک با رس)
4. شیمی محلول خاک (تعادلات یونی، گونه‌های شیمیایی محلول، فعالیت یونی، حاصلضرب فعالیت یونی و تعادلات کربناتی)
5. پیدایش بار الکتریکی در خاک (بارهای دائمی و متغیر، نقطه صفر بار)
6. پدیده جذب در خاک (جذب یونی و مولکولی، جذب اختصاصی و غیر اختصاصی و همدماهای جذب)
7. فرایند تبادل یونی در خاک (با تکیه بر عوامل موثر و معادلات تبادل کاتیونی)
8. لایه دو‌گانه الکتریکی (مدل گوی-چپمن، عوامل موثر بر ضخامت لایه دوگانه پخشیده، دفع آنیونی، مدل اشترن، هماوری و پراکنش کلوئیدها)
9. اسیدیتی خاک (تقسیم بندی، شیمی آلومینیم در محلول، منحنی های تیتراسیون خاک، قدرت بافری خاک و رسهای اسیدی)
10. اکسایش-کاهش در خاک (واکنشهای ریداکس خاک، اندازه‌گیری پتانسیل ریداکس و شیمی خاکهای غرقاب)

ب-عملی:

1. مبانی نظری و نحوه کار با دستگاه pH متر
2. روشهای مختلف اندازه‌گیری pH خاک
3. منحنی تیتراسیون خاک
4. مبانی نظری و نحوه کار با دستگاه فلیم فتومتر
5. اندازه‌گیری غلظت یون ها در محلول خاک و مشاهده اثر رقت-ظرفیت
6. اندازه‌گیری شکل های تبادلی و غیرتبادلی پتاسیم در خاک
7. مشاهده اثر یون‌های مشترک و غیرمشترک در انحلال
8. اندازه‌گیری CEC خاک
9. همدمای جذب پتاسیم

منابع اصلی

مجللی، ح (مترجم).(1394). شیمی خاک (مولفان: بوهن-مک‌نیل-اوکانر). مرکز نشر دانشگاهی

اوستان، ش (مترجم). (1389). شیمی خاک با نگرش زیست محیطی (مولف: اسپارکس). دانشگاه تبریز

طرح درس

نام درس: آلودگی خاک و آب پیشرفته

هدف درس:  شناخت آلاینده‌‌های آب و خاک و روشهای پالایش آنها – روشهای ارزیابی ریسک مواجهه با آلاینده‌ها و آسیب‌پذیری منابع آب و خاک

سرفصل‌ها:

آشنایی با مفاهیم بنیادی

1. محیط-محیط‌زیست-علم محیط‌زیست-شیمی محیط‌زیست-آلودگی محیط‌ زیست-تعاریف آلودگی-انواع آلودگی-روش ارزیابی یک معضل آلودگی
2. سم‌شناسی زیست‌محیطی
3. ارزیابی ریسک سلامت انسان در مواجهه با آلاینده‌های شیمیایی

آلودگی آّب

1. روابط کمبود، بحران و آلودگی آب
2. منابع متمرکز و نامتمرکز آلودگی خاک و روشهای کنترل
3. آلاینده‌های متعارف، نامتعارف و سمی آب
4. معادله استریتر-فلپس
5. آلودگی آبهای زیرزمینی و روشهای پالایش
6. روشهای ارزیابی آسیب‌پذیری آبخوان
7. فرآیندهای تصفیه فاضلاب شهری

آلودگی خاک

1. آلاینده‌های آلی و معدنی خاک
2. شاخص‌های آلودگی خاک به فلزات سنگین
3. مشخصه‌یابی آلاینده‌های آلی خاک
4. فرایندهای فیزیکی، شیمیایی و زیستی موثر در انتقال و سرنوشت آلاینده‌های آلی در خاک
5. روش‌های برجا و نابرجای پاکسازی خاک

منابع اصلی

Hill.M.K.2020.Understanding Environmental Pollution. 4^th edition. Cambridge University Press

Manahan.S.E.2022.Environmental Chemistry. 11^th edition. CRC Press.

Van der Perk.M.2014.Soil and Water Contamination.2^nd edition. CRC Press.

Langmuir. D. 1997.Aqueous Environmental Geochemistry. Prentice Hall.

Alloway. B.J. 1995.Heavy Metals in Soils. 2^nd edition. John Wiley & Sons.