برنامه درسی

فرسایش و حفاظت خاک

آزمونهای میان ترم و پایان ترم- ارزیابی پروژه

جلسه 1

اهمیت و ضرورت حفاظت خاک

مقدمه:

فرآیندهای موثر در تخریب خاک:

جلسه 2

وضعیت جهانی تخریب اراضی:

وضعیت فرسایش خاک در ایران:

برآورد خسارات ناشی از فرسایش:

جلسه 3

عوامل موثر در فرسایش

عوامل گروه انرژی

توزیع زمانی باران:

جلسه 4

شدت بارندگی:

میزان بارندگی:

جلسه 5

فرسایندگی باران

جلسه 6

فرسایندگی باد:

جلسه 7

فرآیندهای فرسایشی و مقیاس

جلسه 8

آزمون میان ترم

جلسه 9

مکانیسم‎های تولید و انتقال رسوب در حین بارندگی

جلسه 10

کنده شدن ذرات توسط قطرات باران- انتقال در اثر پاشمان (RD-ST)

جلسه 11

کنده شدن ذرات توسط قطرات باران- انتقال در اثر جریان حاصل از قطرات باران (RD-RIFT)

جلسه 12

کنده شدن ذرات توسط قطرات باران – انتقال توسط جریان رواناب (RD-FT)

جلسه 13

کنده شدن و انتقال ذرات توسط جریان رواناب (FD-FT)

جلسه 14

حرکت های توده ای

جلسه 15

فرسایش خندقی

جلسه 16

مدل و مدل سازی

این طرح درس کلیات و موضوعات اصلی درس حفاظت خاک پیشرفته را پوشش می دهد. در این طرح، علاوه بر مباحث تئوری، فعالیت های عملی، مطالعات موردی و پروژه های کاربردی نیز لحاظ شده اند تا دانشجویان بتوانند مهارت های لازم را در این زمینه کسب کنند.

خاکشناسی عمومی

آزمونهای میان ترم و پایان ترم- ارزیابی پروژه

حضوری

جلسه 1. مقدمه و کلیات

   - اهمیت و ضرورت حفاظت از خاک در برابر فرسایش آبی

   - تعاریف و مفاهیم اصلی در فرسایش آبی و حفاظت خاک

   - چالش های فرسایش آبی در سطح جهانی و منطقه ای

جلسه 2. فرایندها و مکانیسم های فرسایش آبی

   - فرسایش قطره ای و فرسایش سطحی

   - فرسایش آبراهه ای و خندقی

   - عوامل موثر بر فرسایش آبی (بارش، شیب، خاک و پوشش گیاهی)

جلسه 3. پیامدها و اثرات فرسایش آبی

   - کاهش حاصلخیزی و تولید محصولات کشاورزی

   - آلودگی آب و رسوب گذاری در مخازن و آبراهه ها

   - تخریب زیستگاه ها و تنوع زیستی

   - اثرات اقتصادی و اجتماعی فرسایش آبی

جلسه 4. روش های ارزیابی و پایش فرسایش آبی

   - روش های میدانی (پلات های فرسایش، مدل های فیزیکی)

   - مدل های ریاضی و تجربی (معادله جهانی فرسایش خاک USLE/RUSLE)

   - سنجش از دور و سیستم های اطلاعات جغرافیایی (GIS)

جلسه 5. مدل سازی و شبیه سازی فرسایش آبی

 سیستم پیش بینی فرسایش آبی مدل WEPP

ابزار ارزیابی آب و خاک مدل SWAT

   - کاربرد مدل ها در برنامه ریزی و مدیریت اراضی

جلسه 6. مناطق حساس به فرسایش آبی

   - مناطق با بارش شدید و فصلی

   - مناطق کوهستانی با شیب های تند

   - مناطق تخریب شده و فاقد پوشش گیاهی مناسب

جلسه 7. روش های کنترل فرسایش آبی (1)

   - روش های زراعی (خاک ورزی حفاظتی، چرخش زراعی، پوشش گیاهی)

   - مدیریت بقایای گیاهی و افزایش مواد آلی خاک

   - کاشت گیاهان مقاوم و کنترل چرای دام

جلسه 8. آزمون میان ترم

جلسه 9. روش های کنترل فرسایش آبی (2)

   - روش های مهندسی (ترانشه بندی، بانکت بندی، سدهای کنترل رواناب)

   - روش های بیولوژیکی (بیوانژینری خاک، کاشت گیاهان مقاوم)

   - ترکیب روش های مختلف برای کنترل موثر فرسایش آبی

جلسه 10. مدیریت یکپارچه حوضه های آبخیز

    - برنامه ریزی و مدیریت یکپارچه منابع آب و خاک

    - نقش مدیریت حوضه آبخیز در کنترل فرسایش آبی

    - همکاری بین بخشی و مشارکت جوامع محلی

جلسه 11. سیاست ها و قوانین مرتبط با کنترل فرسایش آبی

    - قوانین و مقررات ملی و بین المللی

    - برنامه های عملیاتی و استراتژی های ملی

    - نقش سازمان ها و نهادهای مرتبط

جلسه 12. ابزارها و فناوری های نوین در کنترل فرسایش آبی

    - سیستم های اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از راه دور

    - مدل سازی و شبیه سازی کامپیوتری

    - فناوری های نوین در پایش و کنترل فرسایش آبی

جلسه 13. اقتصاد و ارزش گذاری خدمات کنترل فرسایش آبی

    - ارزیابی اقتصادی خسارات ناشی از فرسایش آبی

    - هزینه ها و فواید اقدامات کنترلی

    - انگیزه های اقتصادی و سیاست های حمایتی

جلسه 14. تغییرات اقلیمی و فرسایش آبی

    - اثرات تغییر اقلیم بر فرسایش آبی

    - سناریوهای آینده و چالش های پیش رو

    - راهکارهای سازگاری و کاهش اثرات تغییرات اقلیمی

جلسه 15. مطالعات موردی و پروژه های کاربردی (1)

    - مطالعات موردی در فرسایش و کنترل فرسایش آبی

    - پروژه های عملی و کارگاهی در مناطق مختلف

جلسه 16. مطالعات موردی و پروژه های کاربردی (2)

    - ادامه پروژه های عملی و کارگاهی

    - ارائه و بحث در مورد نتایج پروژه ها

این طرح درس جامع، موضوعات مختلف مرتبط با فرسایش آبی و روش های حفاظت از خاک را پوشش می دهد. در این طرح، علاوه بر مباحث تئوری، فعالیت های عملی، مطالعات موردی و پروژه های کاربردی نیز به صورت گسترده لحاظ شده اند تا دانشجویان مهارت های لازم را در این زمینه کسب کنند.

جلسه 1. مقدمه و کلیات

   - اهمیت و ضرورت مطالعه فرسایش بادی

   - تعاریف و مفاهیم مرتبط با فرسایش بادی

   - چالش های فرسایش بادی در سطح جهانی و منطقه ای

جلسه 2. مکانیسم های فرسایش بادی

   - فرآیندهای انتقال، برخاست و فرسایش ذرات خاک توسط باد

   - نقش اندازه و وزن ذرات در فرسایش بادی

   - تأثیر توپوگرافی و عوامل محیطی بر فرسایش بادی

جلسه 3. عوامل موثر بر فرسایش بادی

   - نقش باد (سرعت، جهت، مدت و فراوانی)

   - خصوصیات خاک (بافت، ساختمان، مواد آلی و رطوبت)

   - پوشش گیاهی و کاربری اراضی

جلسه 4. پیامدها و اثرات فرسایش بادی

   - کاهش حاصلخیزی و تولید محصولات کشاورزی

   - آلودگی هوا و مشکلات سلامتی (گرد و غبار)

   - تخریب زیستگاه ها و تنوع زیستی

   - اثرات اقتصادی و اجتماعی فرسایش بادی

جلسه 5. روش های ارزیابی و پایش فرسایش بادی

   - روش های میدانی (پلات های فرسایش، مدل های فیزیکی)

   - مدل های ریاضی و تجربی (معادله فرسایش بادی WEQ)

   - سنجش از دور و سیستم های اطلاعات جغرافیایی (GIS)

جلسه 6. مدل های پیش بینی و شبیه سازی فرسایش بادی

   - مدل RWEQ (معادله بازنگری شده فرسایش بادی)

   - مدل WEPS (سیستم پیش بینی فرسایش بادی)

   - کاربرد مدل ها در برنامه ریزی و مدیریت اراضی

جلسه 7. مناطق حساس به فرسایش بادی

   - مناطق خشک و نیمه خشک

   - مناطق بیابانی و کویری

   - مناطق تخریب شده و فاقد پوشش گیاهی

جلسه 8. آزمون میان ترم

جلسه 9. روش های کنترل فرسایش بادی (1)

   - روش های زراعی (خاک ورزی حفاظتی، چرخش زراعی، پوشش گیاهی)

   - مدیریت بقایای گیاهی و افزایش مواد آلی خاک

   - کاشت گیاهان مقاوم و کنترل چرای دام

جلسه 10. روش های کنترل فرسایش بادی (2)

    - روش های مهندسی (بادشکن ها، کانال های هوا و غیره)

    - روش های بیولوژیکی (بیوانژینری خاک، کاشت گیاهان مقاوم)

    - ترکیب روش های مختلف برای کنترل موثر فرسایش بادی

جلسه 11. مدیریت یکپارچه حوضه های آبخیز

    - برنامه ریزی و مدیریت یکپارچه منابع آب و خاک

    - نقش مدیریت حوضه آبخیز در کنترل فرسایش بادی

    - همکاری بین بخشی و مشارکت جوامع محلی

جلسه 12. سیاست ها و قوانین مرتبط با کنترل فرسایش بادی

    - قوانین و مقررات ملی و بین المللی

    - برنامه های عملیاتی و استراتژی های ملی

    - نقش سازمان ها و نهادهای مرتبط

جلسه 13. ابزارها و فناوری های نوین در کنترل فرسایش بادی

    - سیستم های اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از راه دور

    - مدل سازی و شبیه سازی کامپیوتری

    - فناوری های نوین در پایش و کنترل فرسایش بادی

جلسه 14. اقتصاد و ارزش گذاری خدمات کنترل فرسایش بادی

    - ارزیابی اقتصادی خسارات ناشی از فرسایش بادی

    - هزینه ها و فواید اقدامات کنترلی

    - انگیزه های اقتصادی و سیاست های حمایتی

جلسه 15. تغییرات اقلیمی و فرسایش بادی

    - اثرات تغییر اقلیم بر فرسایش بادی

    - سناریوهای آینده و چالش های پیش رو

    - راهکارهای سازگاری و کاهش اثرات تغییرات اقلیمی

جلسه 16. مطالعات موردی و پروژه های کاربردی

    - مطالعات موردی در فرسایش و کنترل فرسایش بادی

    - پروژه های عملی و کارگاهی در مناطق مختلف

آزمونهای میان ترم و پایان ترم- ارزیابی پروژه

حضوری

جلسه 1. مقدمه و کلیات

   - اهمیت و ضرورت مطالعه فرسایش بادی

   - تعاریف و مفاهیم مرتبط با فرسایش بادی

   - چالش های فرسایش بادی در سطح جهانی و منطقه ای

جلسه 2. مکانیسم های فرسایش بادی

   - فرآیندهای انتقال، برخاست و فرسایش ذرات خاک توسط باد

   - نقش اندازه و وزن ذرات در فرسایش بادی

   - تأثیر توپوگرافی و عوامل محیطی بر فرسایش بادی

جلسه 3. عوامل موثر بر فرسایش بادی

   - نقش باد (سرعت، جهت، مدت و فراوانی)

   - خصوصیات خاک (بافت، ساختمان، مواد آلی و رطوبت)

   - پوشش گیاهی و کاربری اراضی

جلسه 4. پیامدها و اثرات فرسایش بادی

   - کاهش حاصلخیزی و تولید محصولات کشاورزی

   - آلودگی هوا و مشکلات سلامتی (گرد و غبار)

   - تخریب زیستگاه ها و تنوع زیستی

   - اثرات اقتصادی و اجتماعی فرسایش بادی

جلسه 5. روش های ارزیابی و پایش فرسایش بادی

   - روش های میدانی (پلات های فرسایش، مدل های فیزیکی)

   - مدل های ریاضی و تجربی (معادله فرسایش بادی WEQ)

   - سنجش از دور و سیستم های اطلاعات جغرافیایی (GIS)

جلسه 6. مدل های پیش بینی و شبیه سازی فرسایش بادی

   - مدل RWEQ (معادله بازنگری شده فرسایش بادی)

   - مدل WEPS (سیستم پیش بینی فرسایش بادی)

   - کاربرد مدل ها در برنامه ریزی و مدیریت اراضی

جلسه 7. مناطق حساس به فرسایش بادی

   - مناطق خشک و نیمه خشک

   - مناطق بیابانی و کویری

   - مناطق تخریب شده و فاقد پوشش گیاهی

جلسه 8. آزمون میان ترم

جلسه 9. روش های کنترل فرسایش بادی (1)

   - روش های زراعی (خاک ورزی حفاظتی، چرخش زراعی، پوشش گیاهی)

   - مدیریت بقایای گیاهی و افزایش مواد آلی خاک

   - کاشت گیاهان مقاوم و کنترل چرای دام

جلسه 10. روش های کنترل فرسایش بادی (2)

    - روش های مهندسی (بادشکن ها، کانال های هوا و غیره)

    - روش های بیولوژیکی (بیوانژینری خاک، کاشت گیاهان مقاوم)

    - ترکیب روش های مختلف برای کنترل موثر فرسایش بادی

جلسه 11. مدیریت یکپارچه حوضه های آبخیز

    - برنامه ریزی و مدیریت یکپارچه منابع آب و خاک

    - نقش مدیریت حوضه آبخیز در کنترل فرسایش بادی

    - همکاری بین بخشی و مشارکت جوامع محلی

جلسه 12. سیاست ها و قوانین مرتبط با کنترل فرسایش بادی

    - قوانین و مقررات ملی و بین المللی

    - برنامه های عملیاتی و استراتژی های ملی

    - نقش سازمان ها و نهادهای مرتبط

جلسه 13. ابزارها و فناوری های نوین در کنترل فرسایش بادی

    - سیستم های اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از راه دور

    - مدل سازی و شبیه سازی کامپیوتری

    - فناوری های نوین در پایش و کنترل فرسایش بادی

جلسه 14. اقتصاد و ارزش گذاری خدمات کنترل فرسایش بادی

    - ارزیابی اقتصادی خسارات ناشی از فرسایش بادی

    - هزینه ها و فواید اقدامات کنترلی

    - انگیزه های اقتصادی و سیاست های حمایتی

جلسه 15. تغییرات اقلیمی و فرسایش بادی

    - اثرات تغییر اقلیم بر فرسایش بادی

    - سناریوهای آینده و چالش های پیش رو

    - راهکارهای سازگاری و کاهش اثرات تغییرات اقلیمی

جلسه 16. مطالعات موردی و پروژه های کاربردی

    - مطالعات موردی در فرسایش و کنترل فرسایش بادی

    - پروژه های عملی و کارگاهی در مناطق مختلف

این طرح درس جامع، موضوعات مختلف مرتبط با فرسایش بادی را پوشش می دهد. در این طرح، علاوه بر مباحث تئوری در خصوص مکانیسم ها، عوامل موثر، پیامدها و روش های ارزیابی فرسایش بادی، روش های کنترل و مدیریت، قوانین و سیاست ها، فناوری های نوین، جنبه های اقتصادی و تغییرات اقلیمی نیز مورد توجه قرار گرفته اند.

ارزیابی مستمر از طریق آزمون ها، پروژه ها و فعالیت های کلاسی

حضوری

جلسه 1. معرفی درس و اهمیت مدیریت پایدار منابع خاک

   - تعریف و مفاهیم پایداری خاک

   - چالش های مدیریت ناپایدار خاک

   - اهداف و ضرورت مدیریت پایدار خاک

جلسه 2. خصوصیات و کارکردهای خاک

   - ترکیب فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک

   - خدمات اکوسیستمی و عملکردهای خاک

   - اهمیت حفظ کیفیت و حاصلخیزی خاک

جلسه 3. فرایندهای تخریب خاک

   - فرسایش خاک (آبی، بادی، شیمیایی و مکانیکی)

   - آلودگی خاک (کشاورزی، صنعتی، شهری)

   - فرونشست، شوری و سایر عوامل تخریب

جلسه 4. ارزیابی و پایش وضعیت خاک

   - روش های نمونه برداری و آنالیز خاک

   - شاخص های کیفیت و سلامت خاک

   - سیستم های پایش و مدل سازی خاک

جلسه 5. مدیریت بهینه آب و آبیاری

   - روش های آبیاری کارآمد و صرفه جویی در آب

   - مدیریت آب زهکشی و کنترل شوری

   - استفاده از پساب و آب های غیرمتعارف

جلسه 6. مدیریت ماده آلی و حاصلخیزی خاک

   - افزودن کودهای آلی و بقایای گیاهی

   - چرخش زراعی و تناوب محصول

   - کشاورزی حفاظتی و کم خاک ورزی

جلسه 7. کنترل فرسایش و حفاظت از خاک

   - روش های کنترل فرسایش آبی و بادی

   - عملیات حفاظتی (بانکت بندی، ترانشه بندی و غیره)

   - کاشت گیاهان مقاوم و پوشش گیاهی

جلسه 8. آزمون میان ترم

جلسه 9. مدیریت آلودگی خاک

   - شناسایی و ارزیابی آلودگی خاک

   - روش های پاکسازی و احیای خاک های آلوده

   - پیشگیری از آلودگی خاک

جلسه 10. خاک و تغییرات اقلیمی

    - اثرات تغییر اقلیم بر خاک و کارکردهای آن

    - نقش خاک در دفع و جذب گازهای گلخانه ای

    - راهکارهای مدیریتی برای سازگاری با تغییرات اقلیم

جلسه 11. مدیریت خاک در کشاورزی پایدار

    - اصول و رویکردهای کشاورزی پایدار

    - سیستم های کشاورزی جایگزین (ارگانیک، بیولوژیک و غیره)

    - چالش ها و فرصت های کشاورزی پایدار

جلسه 12. سیاست ها و قوانین مدیریت پایدار خاک

    - قوانین و مقررات ملی و بین المللی

    - برنامه های عملیاتی و استراتژی های ملی

    - نقش سازمان ها و نهادهای مرتبط

جلسه 13. ابزارها و فناوری های نوین در مدیریت خاک

    - سیستم های اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از راه دور

    - مدل سازی و شبیه سازی کامپیوتری

    - کشاورزی دقیق و فناوری های نوین

جلسه 14. اقتصاد و ارزش گذاری خدمات خاک

    - ارزیابی اقتصادی خدمات اکوسیستمی خاک

    - هزینه ها و فواید مدیریت پایدار خاک

    - انگیزه های اقتصادی و سیاست های حمایتی

جلسه 15. مطالعات موردی و پروژه های کاربردی

    - مطالعات موردی در مدیریت پایدار خاک

    - پروژه های عملی و کارگاهی در مزارع و مناطق مختلف

جلسه 16. جمع بندی

    - مرور مباحث و نکات کلیدی درس

این طرح درس جامع، مباحث نظری و کاربردی مرتبط با مدیریت خاک در کشاورزی پایدار را پوشش می دهد. در این طرح، علاوه بر مباحث تئوری، فعالیت های عملی، مطالعات موردی و پروژه های کاربردی نیز لحاظ شده اند تا دانشجویان بتوانند مهارت های لازم را در این زمینه کسب کنند.