برنامه درسی

لیست برنامه های درسی

پیش نیاز درس

ندارد

منابع

تاریخچه و مبانی مهندسی مواد و متالورژی، نیره عسگری و سعید فراهانی نشر جهاد دانشگاهی قزوین 1398

طرح درس

- مقدمه

     - روشهای ساخت قطعات متالورژیکی

     - خواص مواد مهندسی

-  مهندسی و علم مواد (متالورژی)

- نقش مواد در توسعه تمدنهای بشری

- عصر حجر

- تاریخچه شناخت فلزات

- عصر مس و برنز

- عصر آهن و فولاد

- توسعه علم مواد در دو قرن اخیر

- مواد پیشرفته

هدف از طرح درس

نظر به جایگاه و اهمیت مواد در تمدنسازی طی تاریخ رشد و توسعه بشر طی چندین هزار سال و لزوم حرکت در این مسیر وزارت علوم برآن شد که درسی با عنوان مبانی و تاریخچه مهندسی مواد تدوین کند. رسالت این عنوان درسی آشنا ساختن دانشجویان  کارشناسی مواد با رشته خود و ترسیم نقشهراه برای ادامه مسیر این مهندسین نوپا بوده است.

تعداد واحد ۲
روش تدریس

حضوری

نحوه ارزیابی

آزمون پایان ترم

کوییز گلاسی

فعالیتهای تحقیقاتی

زمان بندی و نحوه ارائه درس

جلسه 1- آشنایی با مهندسی مواد و متالورژی و جایگاه آن در زندگی بشر

جلسه2- حوزه های تمدنی بشر در اعصار مختلف و نقش و جایگاه ایران در این بین

جلسه 3- آشنایی با مهندسی مواد تقسیم بندی انواع مواد و وظایف مهندس مواد در تولید مواد صنعتی

جلسه 4- عصر حجر- آشنایی با روشهای ساخت و تولید مواد سرامیکی در طی اعصار

جلسه 5- عصر مس و مفرغ و روشهای ساخت مواد فلزی

جلسه 6- خواص مس و آلیاژهای آن

جلسه 7- عصر آهن و فولاد

جلسه 8- انواع روشهای ساخت و کوره های تولید آهن و فولاد

جلسه 9- تقسیم بندی آلیاژهای پایه آهنی و کلید فولاد

جلسه10- فلزات و آلیاژهای غیر آهنی

جلسه 11- خواص مواد (فیزیکی. مکانیکی. الکتریکی. نوری. حرارتی. شیمیایی. بایو)

جلسه 12- روشهای ساخت و تولید پیشرفته در قرن 20 ام (پلیمرها کامپوزیتها)

جلسه 13- تاثیر جنگ و بیماریها در توسعه فن آوریهای مهندسی مواد و متالورژی

جلسه 14- عصر مواد مولکولی (بایو- نانو- کوانتومی و هوشمند)

جلسه 15- مواد و محیط زیست

جلسه 16- ترسیم نقشه راه مهندسی مواد ومعیارهای انتخاب و طراحی مواد

جلسه 17-ارزیابی پایانی فصل

 

اطلاعات کلاس

زمان برگزاری مکان برگزاری توضیحات فایل پیوست اول فایل پیوست دوم فایل پیوست سوم
شنبه ساعت 8-10 ساختمان شماره 8 اتاق 309

علم مواد از زمان آغاز بشریت موجب توسعه و گسترش تمدن‌ها شده‌است. استفاده از مواد بهتر برای ساخت ابزارها و سلاح‌ها اجازه گسترش و تسخیر سرزمین‌ها را به بشر داده‌است و همچنین پیشرفت در فرآوری موادی مانند فولاد و آلومینیوم همچنان بر جوامع فعلی تأثیر می‌گذارد. مورخان مواد را بخش مهمی از تمدن‌ها می‌دانند، به طوری که تمام دوره‌های زمانی با مواد غالب مورد استفاده (عصر حجر، عصر برنز، عصر آهن) شناخته می‌شوند. در طول تاریخ کنترل مواد در بهترین حالت از طریق کیمیاگری یا روش‌های تجربی بوده‌است. مطالعه و توسعه شیمی و فیزیک به مطالعه مواد کمک کرد و در نهایت مطالعه بین رشته‌ای علم مواد از ترکیب این مطالعات پدید آمد. تاریخ علم مواد مطالعه چگونگی استفاده و توسعه مواد مختلف در طول تاریخ و تأثیر آن مواد بر فرهنگ مردمان زمین است. اصطلاح " عصر سیلیکون " گاهی اوقات برای اشاره به دوره مدرن تاریخ در اواخر قرن ۲۰ تا اوایل قرن ۲۱ استفاده می‌شود. اعصار تمدنی بشر را بر اساس پیشرفتهای فن آوری ساخت و بکار گیری مواد شامل عناوین ذیل می باشد که در طول متن بیشتر بدان پرداخته خواهد شد.

- - -
تعداد واحد ۲
روش تدریس

حضوری

نحوه ارزیابی

نهایی

زمان بندی و نحوه ارائه درس

- مقدمه

     - روشهای ساخت قطعات متالورژیکی

     - خواص مواد مهندسی

-  مهندسی و علم مواد (متالورژی)

- نقش مواد در توسعه تمدنهای بشری

- عصر حجر

- تاریخچه شناخت فلزات

- عصر مس و برنز

- عصر آهن و فولاد

- توسعه علم مواد در دو قرن اخیر

- مواد پیشرفته

اطلاعات کلاس

زمان برگزاری مکان برگزاری توضیحات فایل پیوست اول فایل پیوست دوم فایل پیوست سوم
شنبه ساعت 8-10 ساختمان شماره 8 اتاق 309 - - -
تعداد واحد ۲
روش تدریس

حضوری

نحوه ارزیابی

نهایی

زمان بندی و نحوه ارائه درس

- مقدمه

     - روشهای ساخت قطعات متالورژیکی

     - خواص مواد مهندسی

-  مهندسی و علم مواد (متالورژی)

- نقش مواد در توسعه تمدنهای بشری

- عصر حجر

- تاریخچه شناخت فلزات

- عصر مس و برنز

- عصر آهن و فولاد

- توسعه علم مواد در دو قرن اخیر

- مواد پیشرفته

اطلاعات کلاس

زمان برگزاری مکان برگزاری توضیحات فایل پیوست اول فایل پیوست دوم فایل پیوست سوم
شنبه ساعت 8-10 ساختمان شماره 8 اتاق 309 - - -
تعداد واحد ۲
روش تدریس

حضوری

 

نحوه ارزیابی

مستمر

نهایی

 

زمان بندی و نحوه ارائه درس

برنامه زمان‌بندی درس مبانی و تاریخچه مهندسی مواد

مدت زمان درس: 16 هفته (یک ترم تحصیلی)
تعداد جلسات: 16 جلسه (هر جلسه 90 دقیقه)

هفتهموضوع درسفعالیت‌ها و تکالیف1مقدمه‌ای بر مهندسی موادمعرفی کلی درس، اهمیت مواد در صنعت، پرسش و پاسخ2تاریخچه مهندسی موادارائه فیلم آموزشی درباره سیر تکامل مواد3ساختار اتمی و پیوندهای بین‌اتمیانجام تمرین‌های مرتبط با ساختار اتمی4ساختار بلوری موادتحلیل ساختار بلوری نمونه‌های صنعتی5آلیاژها و دیاگرام‌های فازیبررسی دیاگرام آهن-کربن، حل تمرین دیاگرام فازی6سرامیک‌ها و خواص آن‌هاتحقیق گروهی درباره کاربردهای سرامیک‌ها7پلیمرها و کامپوزیت‌هاارائه دانشجویی درباره پلیمرهای مهندسی8امتحان میان‌ترمآزمون کتبی از مباحث تدریس‌شده9خواص مکانیکی مواداجرای محاسبات تنش-کرنش، بررسی نمودارهای مواد10روش‌های تولید موادتحلیل فرآیندهای تولید مواد مهندسی11مهندسی خوردگی و حفاظت موادبررسی نمونه‌های خوردگی در محیط واقعی12مواد پیشرفته و فناوری‌های نوینارائه گروهی درباره مواد نانوساختار13کاربرد مهندسی مواد در صنایع مختلفبازدید صنعتی یا ارائه مهمان متخصص14آینده مهندسی مواد و چالش‌های آنبحث کلاسی درباره آینده فناوری‌های مواد15مرور و حل تمرین نهاییحل سوالات نمونه و رفع اشکال16امتحان پایان‌ترمآزمون جامع از مباحث ترم 

اطلاعات کلاس

زمان برگزاری مکان برگزاری توضیحات فایل پیوست اول فایل پیوست دوم فایل پیوست سوم
شنبه ساعت 8-10 ساختمان 8 طبقه 3 اتاق 305 - - -
پیش نیاز درس

ندارد

منابع

شیوه ارایه مطالب (علمی فنی) سید محمد تقی روحانی روانکوهی، نشر جلوه 1380

طرح درس

معرفی سرفصل های  کارگاه

  1. مقدمه و نگارش فرم مشخصات علمی
  2. فن مذاکره و مصاحبه
  3. نگارش کتاب و پایان نامه و طرح پژوهشی
  4. ساختار حملات و پاراگرافها و فصول نگارشی
  5. اصول ارایه خوب و اثر گذار
  6. اجزا انتقال مطالب علمی و فنی
  7. کتابخانه و منابع جستجوی علمی
  8. ارایه کتبی و شفاهی دانشجویان

هدف از طرح درس

اهداف:

آماده سازی دانشجویان تحصیلات تکمیلی با مراحل انجام تحقیق علمی و ارایه گزارش مکتوب و شفاهی دستاوردهای تحقیق به صورت عملی هدف عمده کلاس و به عبارت دقیق تر کارگاه سمینار می باشد. کار تیمی، جستجوی منابع و روشهای انتقال مطلب از تیترهای اصلی کار می باشد. اهداف درس:

  1. انحام تحقیق علمی در موضوعی مشابه پیشنهاد پروژه کارشناسی ارشد با هدف آشنایی با روش تحقیق و نیز حمع آوری مطالب در بازه زمانی محدود شده
  2. آشنایی با اصول صحیح نگارش فرم مشخصات فردی، نوشتن پیشنهاد پروژه و متن پایان نامه
  3. اصول نگارش مقاله در فرمت صحیح تهیه پوستر و ارایه شفاهی مطابق استانداردهای لازمه
  4. آشنایی با روشهای انتقال مطالب مکتوب و شفاهی و بهینه سازی عوامل موثر
  5. اصول مباحثه و مصاحبه علمی

تعداد واحد ۲
روش تدریس

کارگاهی

حضوری

 

نحوه ارزیابی

فعالیتهای کلاسی

ارایه سمینار شفاهی و متن سمینار تدوین شده در طول ترم

آزمون پایانی

زمان بندی و نحوه ارائه درس

جلسه اول :

  • مقدمه
  • تعریف مساله
  • آشنایی با علاقه مندی دانشجویان به موضوعات علمی در حوزه مهندسی مواد
  • تکلیف cv نویسی

جلسه دوم:

  • اصول نگارش CV به فارسی و انگلیسی
  • مثال مشخصات آکادمیک و کاری
  • تعیین عناوین تحقیقاتی و برنامه زمان بندی

جلسه سوم:

  • تقسیم بندی وظایف افراد در برگزاری سمینار
  • گروه بندی افراد به صورت داوطلب و تیم مصاحبه کننده
  • حمع بندی اصول مذاکره

جلسه چهارم:

  • نمایش فیلم
  • سخنرانی های تد
  • اصول نگارش پایان نامه و گزارش علمی

جلسه پنجم:

  • مرور فعالیتها
  • گروه بندی ترحمه کتاب
  • نقش علاقه مندی در نگالرش علمی با موضوع واحد
  • تکلیف طرح پژوهشی

جلسه ششم:

  • طرح پژوهشی
  • مشاهده تدریس کورسرا
  • اصول کتاب نویسی
  • ارایه موضوع  و تدوین مطالب با موضوع محیط زیست

جلسه هفتم:

  • حمع بندی هفتگی
  • معرفی سامانه های داخلی و بین المللی کنفرانسها و مجلات
  • راهنمای نگارش مقاله
  • ضریب تاثیر و اچ ایندکس
  • درجه اعتبار مجلات و محققین
  • اجتماعی علمی و اهمیت شبکه سازی

جلسه هشتم:

  • جمله نویسی
  • پاراگراف نویسی
  • طوفان فکری و جمع بندی در نگارش متن خوب
  • درک مفهوم از یک موضوع شنیداری

جلسه نهم:

  • فیلم ارایه خوب به انگلیسی
  • داوطلبان ارایه موضوع و ارزیابی کارگاهی بقیه دانشجویان از کیفیت ارایه خوب
  • پارامترهای ارایه اثرگذار
  • درک مفهوم گیرنده ها و عوامل موثر در آن

جلسه دهم:

  • تدریس روشهای انتقال مطالب علمی و فنی به صورت تک جلسه ای
  • ارایه عوامل موثر در انتقال پیام فرستنده گیرنده و محیط به صورت انواع کتبی و شفاهی
  • نرم افزار های وورد آفییس اند نوت اوریجین اکسل و ....

جلسه یازدهم:

  • جستجوی کتاب خانه ای
  • کلمات کلیدی جستجو
  • موتورهای جستجو
  • اهمیت سی او در جستجو
  • فیش برداری و هایلایت کردن

جلسه دوازدهم:

مباحثه

اصول مباحثته

فصل نتایج و بحث

گروه بندی برای میزگرد علمی و نظر سنجی از تماششاگرها

جهت دی به افکار

نظم در تدوین مطالب و ارایه نظریات با ذکر نظرات موافق و مخالف

جلسه سیزدهم:

  • مراجعه به کتابخانه مرکزی دانشگاه تبریز و آشنایی با آن
  • موتورهای جستجوی مقالات و پایان نامه های فارسی و بین المللی
  • کارگاه عملی
  • ثبت نام در سامانه های دارای عضویت دانشگاه تبریز

جلسه چهاردهم:

  • جمع بندی
  • کارااکه فردی
  • کتاب نویسی
  • قالبهای استاندارد کتاب نویسی و طراحی جلد
  • آشنایی با انجمن علمی دانشگاهی و انجمن های تخصصی و صنعتی
  • سمینارهای داخلی و خارجی معتبر

جلسه پانزدهم :

حمع بندی کارهای زمان بندی مالی و هماهنگی سمینار

هماهنگی با گروه و دانشکده دانشگاه و حراست

دعوت نامه از صنایع و اساتید و داوران و معاونتها

برنامه پذیرایی و نهار و گواهی مقالات

مشاهده ارایه های سالهای قبل و الگوهای مقالات و

پوسترها و ارایه های شفاهی سالهای قبل

جلسه شانزدهم:

جمع اوری مقالات نگارشته شده در قالب وورد و پی دی اف

مطالعه مراجع و اصول مورد استفاده

ارایه های شفاهی

اطلاعات کلاس

زمان برگزاری مکان برگزاری توضیحات فایل پیوست اول فایل پیوست دوم فایل پیوست سوم
یکشنبه ساعت 16-18 ساختمان 8 اتاق ارشد طبقه 3

مقدمه :

مهندسان مواد چه در بخش تحقیق و توسعه و چه در بخش صنعت نیازمند انتقال مطالب خود به صورت مکتوب و شفاهی هستند آشنایی با روشهای انتقال مطالب به صورت صحیح و مهندسی در قالب الگوهای تدوین شده از مهارتهایی می باشد که لازمه کار ایشان می باشد. بدین منظور در قالب این درس مهارتهایی به دانشجویان به صورت کارگاهی عرضه می شود که به این ترتیب افراد مستعد ذاتی و افرادی که ضعف ارتباط کلامی و نوشتاری دارند مهارتهای لازمه را برای افزایش کیفیت ارایه خود را پیدا می کنند همچنین در طول این درس انجام کار تیمی و گروهی و نیز فعالیتهای خارجی شامل برگزاری سمینار مدیریت پروژه و کارهای محوله و نیز بازدید از کتابخانه و جستجوی سیستماتیک و نرمافزاری برای تسهیل کار نگارش هدف این درس بوده است. مدرس دانش و نیز تجربه خود را که طی بیش از ده سال تدریس در دانشگاه و سی سال فعالیت علمی در قالب ده جدل کتاب 40 عنوان مقاله داخلی و بین المللی و بیش از صد ارایه داخلی و خارجی داشته و این تجربیات را در قالب این درس با دانشجویان علاقه مند به اشتراک گذاشته است. روش تدریس تعاملی و دو طرفه و ارزیابی های روزانه از اهداف این درس بوده و حاصل فعالیتهای دانشجویان طی چند دوره برگزاری این کارگاه به صورت سمینارهای مواد نو در سطح دانشگاه با همکاری معاونت فرهنگی دانشگاه و انجمن علمی برگزار شده است. امید است این دوره نیز با مشارکت دانشکده و اعضای هیات علمی گروه این سمینار به صورت بین المللی در سامانه علمی جهان اسلام ثبت گردد.

- - -
تعداد واحد ۲
روش تدریس

کارگاهی

نحوه ارزیابی

عملی

ارایه مکتوب و شفاهی

 

زمان بندی و نحوه ارائه درس

معرفی سرفصل های  کارگاه

  1. مقدمه و نگارش فرم مشخصات علمی
  2. فن مذاکره و مصاحبه
  3. نگارش کتاب و پایان نامه و طرح پژوهشی
  4. ساختار حملات و پاراگرافها و فصول نگارشی
  5. اصول ارایه خوب و اثر گذار
  6. اجزا انتقال مطالب علمی و فنی
  7. کتابخانه و منابع جستجوی علمی
  8. ارایه کتبی و شفاهی دانشجویان

اطلاعات کلاس

زمان برگزاری مکان برگزاری توضیحات فایل پیوست اول فایل پیوست دوم فایل پیوست سوم
یکشنبه ساعت 16-18 ساختمان 8 اتاق ارشد طبقه 3 - - -
تعداد واحد ۲
روش تدریس

کارگاهی حضوری

 

نحوه ارزیابی

کارگاهی

ارایه کتبی و شفاهی

پایان ترم

زمان بندی و نحوه ارائه درس

برنامه زمان‌بندی درس

هفتهموضوع درسفعالیت‌ها و تکالیف1معرفی درس و اصول تحقیق علمیتعیین موضوع سمینار هر دانشجو2روش‌های جستجوی منابع علمیجستجو و تهیه ۵ مقاله مرتبط3اصول نگارش مقالات علمیتهیه یک چکیده استاندارد4مدیریت منابع و رفرنس‌دهیتمرین کار با EndNote یا Mendeley5نقد و تحلیل مقالات علمیارائه نقد یک مقاله توسط هر دانشجو6طراحی ارائه علمیآماده‌سازی اسلایدهای استاندارد7تکنیک‌های سخنرانی علمیتمرین ارائه کوتاه (۵ دقیقه‌ای)8اخلاق پژوهشی و سرقت علمیتهیه گزارش درباره تخلفات علمی9بررسی شاخص‌های ارزیابی مجلاتتحلیل یک مقاله از نظر علمی و آماری10آماده‌سازی ارائه سمیناربررسی پیش‌نویس اسلایدها11ارائه آزمایشی و بازخوردتمرین ارائه با بازخورد گروهی12بهبود مهارت‌های پاسخگویی به سوالاتتمرین دفاع از ایده‌های تحقیق13ارائه رسمی سمینارها – بخش ۱ارائه ۵ دانشجو و ارزیابی14ارائه رسمی سمینارها – بخش ۲ارائه ۵ دانشجو و ارزیابی15ارائه رسمی سمینارها – بخش ۳ارائه ۵ دانشجو و ارزیابی16بررسی نهایی و جمع‌بندی درستحلیل نقاط قوت و ضعف ارائه‌ها 

اطلاعات کلاس

زمان برگزاری مکان برگزاری توضیحات فایل پیوست اول فایل پیوست دوم فایل پیوست سوم
شنبه ساعت 16-18 ساختمان 8 طبقه 3 اتاق ارشد و تحصیلات تکمیلی - - -
تعداد واحد ۱
روش تدریس

کارگاهی عملی

نحوه ارزیابی

فعالیتهای آزمایشگاهی

گزارش کار آزمایشگاه

آزمون پایانی

اطلاعات کلاس

زمان برگزاری مکان برگزاری توضیحات فایل پیوست اول فایل پیوست دوم فایل پیوست سوم
چهارشنبه ساعت 8-10 ساختمان ساخت و تولید آزمایشگاه عمومی سرامیک - - -
چهارشنبه ساعت 10-12 ساختمان ساخت و تولید آزمایشگاه عمومی سرامیک

خصوصیت مهم گچ، که انگیزه ی استفاده از آن را در صنایع سرامیک و ساختمانی فراهم نموده است، این ویژگی است
که گچ در اثر حرارت دیدن در یک واکنش گرماگیر بخشی یا کل آب تبلور خود را از دست م یدهد و تبدیل به گچ پخته
م یشود. گچ پخته مجدداً در تماس با آب وطی یک واکنش گرما زا آب از دست داده خود را مجددا گرفته به حالت اولیه ی
برم یگردد.
گچ در طبیعت به صورت سنگ گچ که حاوی مقدار زیاد کانی سولفات کلسیم دی هیدرات ( CaSO4.2H2O ) با نام
مینرالی ژیپس است، یافت می شود. در صنعت گچ برای تولید گچ قالبسازی برای صنایع سرامیک، با حرارت دادن سنگ گچ
در کور ههای تاوه ای )کتل- Kettel (آن را به سولفات کلسیم نیمه هیدراته ( CaSO4 .0/5 H2O ) تبدیل م یکنند.
در صنعت سرامیک صنعتی سنتی به طور کلی به سه منظور از گچ استفاده می شود:
-1 ساخت قالب های گچی ویژه ریخت هگری دوغابی
-2 ساخت قالب های گچی ویژه شکل دادن گل پلاستیک )جیگر و جولی(
-3 ساخت مدل گچی و برخی از مادر قالب ها

قبل از بکارگیری پودر گچ قالبسازی برای تهیه قالب جهت شکل دهی در صنعت سرامیک نیاز به بررسی برخی از خواص
آن است. نتیجه ارزیابی خواص نشان خواهد داد که آیا گچ آزمایش شده آمادگی استفاده در صنعت سرامیک را دارد یا
برای این منظور شایستگی لازم را ندارد. برای آگاهی از یکفیت گچ برای قالبسازی چند آزمون مهم از آزمون های مرسوم
معرفی می شوند:
-1 ماکزیمم نسبت گچ به آب 2- سیالیت 3- گیرش اولیه و ثانویه 4- ضریب دیفوزیون) نفوذ پذیری(
-5 مقاومت مکانیکی) استحکام(

- - -
تعداد واحد ۲
روش تدریس

خضوری

نحوه ارزیابی

مستمر و نهایی

اطلاعات کلاس

زمان برگزاری مکان برگزاری توضیحات فایل پیوست اول فایل پیوست دوم فایل پیوست سوم
شنبه ساعت 14-16 ساختمان 8 اتاق 306 - - -
تعداد واحد ۲
روش تدریس

حضوری

 

نحوه ارزیابی

مستمر

سمینار

نهایی

 

زمان بندی و نحوه ارائه درس

معرفی سرفصل های درس

  1. مقدمه
  2. اصول پایه مورد استفاده در فن آوری نانو
  3. روشهای ساخت نانو پودرها لایه های نازک و نانو ساختارهای حجمی
  4. خواص و کاربردهای نانو مواد
  5. روشهای آنالیز نانو مواد

اطلاعات کلاس

زمان برگزاری مکان برگزاری توضیحات فایل پیوست اول فایل پیوست دوم فایل پیوست سوم
شنبه ساعت 14-16 ساختمان 8 اتاق 306

مقدمه :

انوفناوری،[۱] فناوری نانو یا نانوتکنولوژی (به انگلیسیNanotechnology) به استفاده از مواد در ابعاد اتمی، مولکولی و فرامولکولی در کاربردهای صنعتی گفته می‌شود. اولین توصیف گسترده از نانوتکنولوژی، «اهداف فناورانه خاص برای دستکاری دقیق اتم‌ها و مولکول‌ها برای ساخت محصولاتی با ابعاد میکرو (۶-۱۰) بوده که اکنون به عنوان نانوتکنولوژی مولکولی شناخته می‌شود.[۲][۳] متعاقباً توصیف کلی تری از فناوری نانو توسط طرح ملی فناوری نانو (آمریکا) ایجاد شد که فناوری نانو را به عنوان «دستکاری ماده که حداقل یک بُعد آن از ۱ تا ۱۰۰ نانومتر (۹-۱۰) باشد»، تعریف کرد. این تعریف این واقعیت را منعکس می‌کند که اثرات مکانیک کوانتوم در این بُعد نانومتری مهم بوده، و تعریف از یک هدف خاص فناورانه به یک دسته تحقیقاتی شامل همه انواع تحقیقات و فناوری‌هایی که با خواص ویژه موادی که در آستانه اندازه داده شده سر و کار دارند، تغییر کرد. در نتیجه عبارت‌هایی جمعی مانند «فناوری‌های نانو» یا «فناوری‌های ابعاد-نانو» به طیف گسترده‌ای از تحقیقات و کاربردها اشاره دارد که ویژگی مشترک همه آنها «اندازه» است. در این درس هدف آشنایی دانشجویان مهندسی مواد با اصول پایه ای فن آوری  نانو و روش تخقیق با موضوع نانو می باشد.

- - -
تعداد واحد ۲
روش تدریس

حضوری

نحوه ارزیابی

کلاسی

پروژه

نهایی

زمان بندی و نحوه ارائه درس

برنامه زمان‌بندی درس

هفتهموضوع درسفعالیت‌ها و تکالیف1مقدمه‌ای بر نانوفناوری و خواص مواد نانومقیاسمقاله‌خوانی و بحث گروهی2انواع نانومواد و ویژگی‌های آن‌هاتحلیل مقایسه‌ای نانومواد مختلف3روش‌های پایین به بالا در سنتز نانوموادارائه گروهی درباره روش‌های شیمیایی4روش‌های بالا به پایین در سنتز نانوموادارائه مطالعه موردی درباره لیتوگرافی5روش‌های شناسایی نانومواد: XRDکار با داده‌های پراش پرتو ایکس6روش‌های شناسایی نانومواد: SEM, TEMآزمایشگاه و تحلیل تصاویر میکروسکوپی7طیف‌سنجی و آنالیز نانوموادبررسی طیف‌های نوری و فوتوالکترونی8امتحان میان‌ترمآزمون نظری و تحلیلی9نانومواد کربنی و فلزیتحلیل کاربردهای صنعتی گرافن10نانومواد سرامیکی و پلیمریارائه تحقیق دانشجویی11کاربرد نانومواد در پزشکی و مهندسی بافتمقاله‌خوانی و نقد پژوهشی12نانومواد در انرژی‌های نوین و الکترونیکارائه پروژه‌های تحقیقاتی13چالش‌های زیست‌محیطی و ایمنی نانوموادارائه گزارش مستند14آینده نانوفناوری و فرصت‌های پژوهشیکارگاه ایده‌پردازی و تحقیق15بررسی و ارائه پروژه‌های دانشجوییارائه نهایی16امتحان پایان‌ترمآزمون جامع از مباحث ترم 
 

اطلاعات کلاس

زمان برگزاری مکان برگزاری توضیحات فایل پیوست اول فایل پیوست دوم فایل پیوست سوم
شنبه ساعت 14-16 ساختمان 8 طبقه 3 اتاق تحصیلات تکمیلی - - -
پیش نیاز درس

صد واحد

تعداد واحد ۲
روش تدریس

حضوری

نحوه ارزیابی

مستمر

نهایی

 

اطلاعات کلاس

زمان برگزاری مکان برگزاری توضیحات فایل پیوست اول فایل پیوست دوم فایل پیوست سوم
یکشنبه ساعت 8-10 ساختمان 8 اتاق 305 - - -
تعداد واحد ۲
روش تدریس

حضوری

نحوه ارزیابی

مستمر

نهایی

تکالیف

اطلاعات کلاس

زمان برگزاری مکان برگزاری توضیحات فایل پیوست اول فایل پیوست دوم فایل پیوست سوم
یکشنبه ساعت 8-10 ساختمان 8 اتاق 305 - - -
تعداد واحد ۲
روش تدریس

حضوری

 

نحوه ارزیابی

مستمر

نهایی

کوییز

اطلاعات کلاس

زمان برگزاری مکان برگزاری توضیحات فایل پیوست اول فایل پیوست دوم فایل پیوست سوم
یکشنبه ساعت 8-10 ساختمان 8 اتاق 305 - - -
تعداد واحد ۲
روش تدریس

حضوری

تحقیقی

 

نحوه ارزیابی

تکالیف کلاسی

کوییز

آزمون نهایی

 

زمان بندی و نحوه ارائه درس

طرح درس: روش‌های شناسایی و آنالیز مواد

رشته: مهندسی مواد
مقطع: کارشناسی
تعداد واحد: 3 واحد (2 نظری + 1 عملی)
پیش‌نیاز: مبانی مهندسی مواد، شیمی عمومی
هدف کلی درس: آشنایی با روش‌های مختلف شناسایی، آنالیز و بررسی خواص فیزیکی، شیمیایی و ساختاری مواد مهندسی

سرفصل‌های درس

بخش 1: مقدمه و کلیات

اهمیت روش‌های شناسایی و آنالیز در مهندسی مواد

دسته‌بندی روش‌های آنالیز (آنالیز شیمیایی، فیزیکی، ساختاری، مکانیکی)

مقایسه روش‌های مخرب و غیرمخرب

بخش 2: روش‌های آنالیز عنصری و شیمیایی

روش‌های شیمی تر (تیتراسیون، اسپکتروفتومتری)

طیف‌سنجی جرمی (MS)

طیف‌سنجی جذب اتمی (AAS) و طیف‌سنجی نشر اتمی (ICP-OES)

بخش 3: روش‌های آنالیز ساختاری

پراش پرتو ایکس (XRD) و تعیین ساختار بلوری

میکروسکوپ نوری (OM) و تکنیک‌های متالوگرافی

میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) و عبوری (TEM)

بخش 4: روش‌های آنالیز سطحی و فازی

طیف‌سنجی فوتوالکترونی پرتو ایکس (XPS)

میکروسکوپ نیروی اتمی (AFM)

آنالیز حرارتی (TGA, DSC, DTA)

بخش 5: روش‌های مکانیکی و الکتریکی

آزمون‌های سختی‌سنجی (ویکرز، برینل، راکول)

آزمون کشش، خمش و ضربه

روش‌های اندازه‌گیری خواص الکتریکی و مغناطیسی

بخش 6: کاربردها و آینده روش‌های آنالیز

کاربرد روش‌های آنالیز در صنایع مختلف (هوافضا، خودروسازی، پزشکی)

روش‌های جدید و آینده‌نگر در شناسایی مواد

برنامه زمان‌بندی درس

هفتهموضوع درسفعالیت‌ها و تکالیف1مقدمه و دسته‌بندی روش‌های آنالیزمعرفی ابزارهای آنالیز، گزارش تحقیق کوتاه2روش‌های آنالیز عنصری (AAS, ICP)کار با داده‌های آنالیز شیمیایی3طیف‌سنجی جرمی (MS)تحلیل طیف جرمی یک نمونه4پراش پرتو ایکس (XRD)تمرین روی الگوهای پراش، جلسه عملی5میکروسکوپ نوری (OM) و متالوگرافیآماده‌سازی نمونه‌های متالوگرافی6میکروسکوپ الکترونی (SEM, TEM)کار با تصاویر SEM، بازدید از آزمایشگاه7آنالیز سطحی (XPS, AFM)ارائه دانشجویی درباره روش‌های پیشرفته8امتحان میان‌ترمآزمون نظری و عملی از مباحث تدریس‌شده9آنالیز حرارتی (TGA, DSC, DTA)تحلیل نمودارهای آنالیز حرارتی10آزمون‌های سختی‌سنجیانجام سختی‌سنجی در آزمایشگاه11آزمون‌های مکانیکیانجام آزمایش کشش و ضربه12آزمون‌های الکتریکی و مغناطیسیبررسی نمودارهای هدایت الکتریکی13کاربردهای صنعتی روش‌های آنالیزارائه گروهی درباره صنایع مختلف14روش‌های جدید در آنالیز موادبحث درباره آینده روش‌های شناسایی15مرور و حل تمرین نهاییرفع اشکال، حل نمونه سوالات16امتحان پایان‌ترمآزمون جامع از مباحث ترم 

اطلاعات کلاس

زمان برگزاری مکان برگزاری توضیحات فایل پیوست اول فایل پیوست دوم فایل پیوست سوم
چهارشنبه ساعت 10-12 ساختمان 8 اتاق 306 - - -
تعداد واحد ۲
روش تدریس

حضوری

 

نحوه ارزیابی

مستمر 

نهایی

تکالیف و پروژه های کلاسی

زمان بندی و نحوه ارائه درس

برنامه زمان‌بندی درس

هفتهموضوع درسفعالیت‌ها و تکالیف1مقدمه و دسته‌بندی روش‌های آنالیزمعرفی ابزارهای آنالیز، گزارش تحقیق کوتاه2روش‌های آنالیز عنصری (AAS, ICP)کار با داده‌های آنالیز شیمیایی3طیف‌سنجی جرمی (MS)تحلیل طیف جرمی یک نمونه4پراش پرتو ایکس (XRD)تمرین روی الگوهای پراش، جلسه عملی5میکروسکوپ نوری (OM) و متالوگرافیآماده‌سازی نمونه‌های متالوگرافی6میکروسکوپ الکترونی (SEM, TEM)کار با تصاویر SEM، بازدید از آزمایشگاه7آنالیز سطحی (XPS, AFM)ارائه دانشجویی درباره روش‌های پیشرفته8امتحان میان‌ترمآزمون نظری و عملی از مباحث تدریس‌شده9آنالیز حرارتی (TGA, DSC, DTA)تحلیل نمودارهای آنالیز حرارتی10آزمون‌های سختی‌سنجیانجام سختی‌سنجی در آزمایشگاه11آزمون‌های مکانیکیانجام آزمایش کشش و ضربه12آزمون‌های الکتریکی و مغناطیسیبررسی نمودارهای هدایت الکتریکی13کاربردهای صنعتی روش‌های آنالیزارائه گروهی درباره صنایع مختلف14روش‌های جدید در آنالیز موادبحث درباره آینده روش‌های شناسایی15مرور و حل تمرین نهاییرفع اشکال، حل نمونه سوالات16امتحان پایان‌ترمآزمون جامع از مباحث ترم 

اطلاعات کلاس

زمان برگزاری مکان برگزاری توضیحات فایل پیوست اول فایل پیوست دوم فایل پیوست سوم
یک شنبه ساعت 8-10 ساختمان 8 اتاق 306 - - -
تعداد واحد ۱
روش تدریس

عملی

 

نحوه ارزیابی

عملی

آزمون کتبی

اطلاعات کلاس

زمان برگزاری مکان برگزاری توضیحات فایل پیوست اول فایل پیوست دوم فایل پیوست سوم
یک شنبه ساعت 10-12 ساختمتن ساخت و تولید آزمایشگاههای سرامیک - - -
تعداد واحد ۱

اطلاعات کلاس

زمان برگزاری مکان برگزاری توضیحات فایل پیوست اول فایل پیوست دوم فایل پیوست سوم
سه شنبه ساعت 8-10 ساختمان ساخت و تولید آزمایشگاههای سرامیک - - -
پیش نیاز درس

ندارد

منابع

شیوه ارایه مطالب (علمی فنی) سید محمد تقی روحانی روانکوهی، نشر جلوه 1380

طرح درس

معرفی سرفصل های  کارگاه

  1. مقدمه و نگارش فرم مشخصات علمی
  2. فن مذاکره و مصاحبه
  3. نگارش کتاب و پایان نامه و طرح پژوهشی
  4. ساختار حملات و پاراگرافها و فصول نگارشی
  5. اصول ارایه خوب و اثر گذار
  6. اجزا انتقال مطالب علمی و فنی
  7. کتابخانه و منابع جستجوی علمی
  8. ارایه کتبی و شفاهی دانشجویان
هدف از طرح درس

اهداف:

 

آماده سازی دانشجویان تحصیلات تکمیلی با مراحل انجام تحقیق علمی و ارایه گزارش مکتوب و شفاهی دستاوردهای تحقیق به صورت عملی هدف عمده کلاس و به عبارت دقیق تر کارگاه سمینار می باشد. کار تیمی، جستجوی منابع و روشهای انتقال مطلب از تیترهای اصلی کار می باشد. اهداف درس:

  1. انحام تحقیق علمی در موضوعی مشابه پیشنهاد پروژه کارشناسی ارشد با هدف آشنایی با روش تحقیق و نیز حمع آوری مطالب در بازه زمانی محدود شده
  2. آشنایی با اصول صحیح نگارش فرم مشخصات فردی، نوشتن پیشنهاد پروژه و متن پایان نامه
  3. اصول نگارش مقاله در فرمت صحیح تهیه پوستر و ارایه شفاهی مطابق استانداردهای لازمه
  4. آشنایی با روشهای انتقال مطالب مکتوب و شفاهی و بهینه سازی عوامل موثر
  5. اصول مباحثه و مصاحبه علمی
تعداد واحد ۲
روش تدریس

حضوری

کارگاهی

 

نحوه ارزیابی

مستمر

ارایه کتبی و شفاهی

آزمون

زمان بندی و نحوه ارائه درس

جلسه اول :

  • مقدمه
  • تعریف مساله
  • آشنایی با علاقه مندی دانشجویان به موضوعات علمی در حوزه مهندسی مواد
  • تکلیف cv نویسی

جلسه دوم:

  • اصول نگارش CV به فارسی و انگلیسی
  • مثال مشخصات آکادمیک و کاری
  • تعیین عناوین تحقیقاتی و برنامه زمان بندی

جلسه سوم:

  • تقسیم بندی وظایف افراد در برگزاری سمینار
  • گروه بندی افراد به صورت داوطلب و تیم مصاحبه کننده
  • حمع بندی اصول مذاکره

جلسه چهارم:

  • نمایش فیلم
  • سخنرانی های تد
  • اصول نگارش پایان نامه و گزارش علمی

 

 

جلسه پنجم:

  • مرور فعالیتها
  • گروه بندی ترحمه کتاب
  • نقش علاقه مندی در نگالرش علمی با موضوع واحد
  • تکلیف طرح پژوهشی

جلسه ششم:

  • طرح پژوهشی
  • مشاهده تدریس کورسرا
  • اصول کتاب نویسی
  • ارایه موضوع  و تدوین مطالب با موضوع محیط زیست

جلسه هفتم:

  • حمع بندی هفتگی
  • معرفی سامانه های داخلی و بین المللی کنفرانسها و مجلات
  • راهنمای نگارش مقاله
  • ضریب تاثیر و اچ ایندکس
  • درجه اعتبار مجلات و محققین
  • اجتماعی علمی و اهمیت شبکه سازی

 

جلسه هشتم:

  • جمله نویسی
  • پاراگراف نویسی
  • طوفان فکری و جمع بندی در نگارش متن خوب
  • درک مفهوم از یک موضوع شنیداری

جلسه نهم:

  • فیلم ارایه خوب به انگلیسی
  • داوطلبان ارایه موضوع و ارزیابی کارگاهی بقیه دانشجویان از کیفیت ارایه خوب
  • پارامترهای ارایه اثرگذار
  • درک مفهوم گیرنده ها و عوامل موثر در آن

 

جلسه دهم:

  • تدریس روشهای انتقال مطالب علمی و فنی به صورت تک جلسه ای
  • ارایه عوامل موثر در انتقال پیام فرستنده گیرنده و محیط به صورت انواع کتبی و شفاهی
  • نرم افزار های وورد آفییس اند نوت اوریجین اکسل و ....

 

جلسه یازدهم:

  • جستجوی کتاب خانه ای
  • کلمات کلیدی جستجو
  • موتورهای جستجو
  • اهمیت سی او در جستجو
  • فیش برداری و هایلایت کردن

جلسه دوازدهم:

مباحثه

اصول مباحثته

فصل نتایج و بحث

گروه بندی برای میزگرد علمی و نظر سنجی از تماششاگرها

جهت دی به افکار

نظم در تدوین مطالب و ارایه نظریات با ذکر نظرات موافق و مخالف

 

جلسه سیزدهم:

  • مراجعه به کتابخانه مرکزی دانشگاه تبریز و آشنایی با آن
  • موتورهای جستجوی مقالات و پایان نامه های فارسی و بین المللی
  • کارگاه عملی
  • ثبت نام در سامانه های دارای عضویت دانشگاه تبریز

جلسه چهاردهم:

  • جمع بندی
  • کارااکه فردی
  • کتاب نویسی
  • قالبهای استاندارد کتاب نویسی و طراحی جلد
  • آشنایی با انجمن علمی دانشگاهی و انجمن های تخصصی و صنعتی
  • سمینارهای داخلی و خارجی معتبر

جلسه پانزدهم :

حمع بندی کارهای زمان بندی مالی و هماهنگی سمینار

هماهنگی با گروه و دانشکده دانشگاه و حراست

دعوت نامه از صنایع و اساتید و داوران و معاونتها

برنامه پذیرایی و نهار و گواهی مقالات

مشاهده ارایه های سالهای قبل و الگوهای مقالات و

پوسترها و ارایه های شفاهی سالهای قبل

 

جلسه شانزدهم:

جمع اوری مقالات نگارشته شده در قالب وورد و پی دی اف

مطالعه مراجع و اصول مورد استفاده

ارایه های شفاهی

اطلاعات کلاس

زمان برگزاری مکان برگزاری توضیحات فایل پیوست اول فایل پیوست دوم فایل پیوست سوم
یکشنبه ساعت 16-18 ساختمان 8 اتاق ارشد طبقه 3 - - -
پیش نیاز درس

پیش‌نیاز: مبانی مهندسی مواد، شیمی فیزیک

منابع

راجع پیشنهادی برای دروس نانوفناوری و مهندسی مواد

1. مبانی و تاریخچه مهندسی مواد

مراجع اصلی:

Callister, W. D., & Rethwisch, D. G. (2020). "Materials Science and Engineering: An Introduction" (10th Edition) – John Wiley & Sons. 

یکی از مراجع کلاسیک در علم مواد که اصول مهندسی مواد را پوشش می‌دهد.

Ashby, M. F., Shercliff, H., & Cebon, D. (2019). "Materials: Engineering, Science, Processing and Design" (4th Edition) – Butterworth-Heinemann. 

شامل طراحی مواد مهندسی و پردازش آن‌ها.

Shackelford, J. F. (2021). "Introduction to Materials Science for Engineers" (9th Edition) – Pearson. 

مناسب برای دانشجویان مهندسی مواد با رویکرد کاربردی.

منابع تکمیلی:

Smith, W. F., & Hashemi, J. (2018). "Foundations of Materials Science and Engineering" – McGraw-Hill.

Van Vlack, L. H. (2012). "Elements of Materials Science and Engineering" – Pearson.

طرح درس

طرح درس: نانومواد

رشته: مهندسی مواد / مهندسی نانوفناوری / مهندسی شیمی / سایر رشته‌های مرتبط
مقطع: کارشناسی
تعداد واحد: 3 واحد (2 نظری + 1 عملی)
پیش‌نیاز: مبانی مهندسی مواد، شیمی فیزیک

سرفصل‌های درس

بخش 1: مقدمه و مفاهیم پایه

مقدمه‌ای بر نانوفناوری و نانومواد

تفاوت مواد نانوساختار با مواد توده‌ای

تأثیر ابعاد نانومتری بر خواص مواد (خواص فیزیکی، مکانیکی، الکتریکی، نوری و مغناطیسی)

بخش 2: روش‌های سنتز و تولید نانومواد

روش‌های پایین به بالا (خودآرایی، رسوب‌دهی شیمیایی و فیزیکی)

روش‌های بالا به پایین (فرزکاری مکانیکی، لیتوگرافی، حکاکی)

روش‌های زیستی و شیمیایی سنتز نانومواد

بخش 3: روش‌های شناسایی و آنالیز نانومواد

میکروسکوپ نیروی اتمی (AFM) و میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM)

میکروسکوپ الکترونی عبوری (TEM) و پراش پرتو ایکس (XRD)

طیف‌سنجی فوتوالکترونی پرتو ایکس (XPS) و طیف‌سنجی نوری (UV-Vis, FTIR)

بخش 4: انواع نانومواد و کاربردهای آن‌ها

نانومواد فلزی، سرامیکی، پلیمری و کامپوزیتی

نانولوله‌های کربنی (CNT)، گرافن و نقاط کوانتومی

نانوذرات مغناطیسی و نانومواد زیستی

بخش 5: کاربردهای صنعتی نانومواد

نانومواد در پزشکی، دارورسانی و مهندسی بافت

کاربردهای نانومواد در الکترونیک، انرژی‌های نو و محیط‌زیست

نانومواد در صنایع خودروسازی، هوافضا و پوشش‌های محافظتی

بخش 6: چالش‌ها و آینده نانوفناوری

چالش‌های ایمنی و زیست‌محیطی نانومواد

آینده نانوفناوری و فرصت‌های تحقیقاتی

هدف از طرح درس

اهداف درس

✅ اهداف شناختی (دانش):

درک اصول پایه‌ای نانوفناوری و نانومواد

شناخت روش‌های مختلف سنتز و تولید نانومواد

آشنایی با روش‌های پیشرفته شناسایی و آنالیز نانومواد

درک خواص منحصر به فرد نانومواد و تفاوت آن‌ها با مواد توده‌ای

✅ اهداف مهارتی (عملی و تحلیلی):

توانایی تحلیل و بررسی داده‌های حاصل از آزمایش‌های XRD، SEM، TEM و AFM

توانایی انتخاب روش مناسب برای تولید و شناسایی نانومواد

بررسی و تحلیل تأثیر نانومواد در کاربردهای صنعتی و تحقیقاتی

ارائه شفاهی و نگارش مقالات کوتاه درباره فناوری‌های نانومقیاس

✅ اهداف نگرشی (بینشی و کاربردی):

درک اهمیت نانومواد در پیشرفت علوم و فناوری

شناخت چالش‌های ایمنی و زیست‌محیطی مرتبط با نانومواد

ایجاد علاقه به پژوهش و نوآوری در حوزه نانوفناوری

توسعه دیدگاه چندرشته‌ای و خلاقانه در بررسی نانومواد

نتایج مورد انتظار:

پس از گذراندن این درس، دانشجویان قادر خواهند بود:

نانومواد را بر اساس ساختار و خواص آن‌ها شناسایی و طبقه‌بندی کنند.

روش‌های تولید نانومواد را مقایسه کرده و روش بهینه را برای هر کاربرد پیشنهاد دهند.

نتایج آزمایش‌های آنالیزی (XRD, SEM, TEM, AFM) را تفسیر کنند.

کاربردهای نانومواد را در صنایع مختلف تحلیل و ارزیابی کنند.

چالش‌های ایمنی و زیست‌محیطی نانومواد را شناسایی کرده و پیشنهاداتی برای کاهش مخاطرات ارائه دهند.

تعداد واحد ۲
روش تدریس

حضوری

نحوه ارزیابی

کتبی پایان ترم

فعالیت کلاسی

زمان بندی و نحوه ارائه درس

برنامه زمان‌بندی درس

هفتهموضوع درسفعالیت‌ها و تکالیف1مقدمه‌ای بر نانوفناوری و نانوموادمعرفی مفاهیم پایه، مقاله‌خوانی2تأثیر اندازه نانو بر خواص موادارائه گروهی درباره اثرات مقیاس نانومتری3روش‌های سنتز پایین به بالاتحلیل روش‌های شیمیایی و زیستی4روش‌های سنتز بالا به پایینارائه دانشجویی درباره لیتوگرافی و فرزکاری5روش‌های شناسایی نانومواد (AFM, SEM)آزمایشگاه: بررسی تصاویر AFM و SEM6روش‌های شناسایی نانومواد (TEM, XRD)تحلیل داده‌های XRD7طیف‌سنجی و آنالیز نانومواد (XPS, UV-Vis)تحلیل طیف‌های نوری و فوتوالکترونی8امتحان میان‌ترمآزمون نظری و تحلیلی9معرفی نانومواد فلزی، سرامیکی و پلیمریتحلیل مقایسه‌ای انواع نانومواد10نانولوله‌های کربنی، گرافن و نقاط کوانتومیارائه تحقیق درباره نانوساختارهای کربنی11کاربردهای نانومواد در پزشکی و دارورسانیتحقیق گروهی و ارائه شفاهی12نانومواد در صنعت الکترونیک و انرژیبحث و تحلیل مقالات صنعتی13نانومواد در پوشش‌های مقاوم و محیط‌زیستارائه نمونه‌های عملی در آزمایشگاه14چالش‌های زیست‌محیطی نانوموادبحث آزاد و ارائه گزارش مستند15آینده نانوفناوری و فرصت‌های تحقیقاتیکارگاه ایده‌پردازی و تحقیق16امتحان پایان‌ترمآزمون جامع از مباحث ترم 
 

اطلاعات کلاس

زمان برگزاری مکان برگزاری توضیحات فایل پیوست اول فایل پیوست دوم فایل پیوست سوم
سه شنبه ساعت 8-10 ساختمان 8 اتاق 307 - - -