برنامه درسی

تاریخ ایران در دورة سلوکی و اشکانی

1 .آلتهایم؛ فرانتس (1392 )است ی ل، روت؛ گوبل، روبرت؛ تاریخ اقت صاد دولت ساسانی؛ مت رجم هوشن گ صادقی؛ تهران: علمی و فرهنگی. 2 .امیری باوندپور، سجاد (1398 )شهاد تنامههای سریانی مسیحیان ایران در عصر ساسانی، تهران: موسسه آبی پارسی؛ انتشارات پل فیروزه. 3 .پورشریعت ی، پروانه (1398 )افول و سقوط شاهنشاهی ساسانی، اتحادیه ساسانی ـ پارتی و فتح ایران به دست عربها؛ ترجمه: آوا واحدی نوایی؛ ویراستار علمی پدرام جم، تهران: نشرنی . 4 .تاریخ ایران کمبریج (1368 )ج 3( دو مجلد(؛ ترجمه حسن انوشه؛ تهران: امیرکبیر. 5 .جلی لی ان، شهرام (1396 )تاریخ تحوالت سی اسی ساسانی ان، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت(. 6 .دریایی، تورج (1382 )شاهنشاهی ساسانی؛ ترجمه : مرتضی ثاقب فر؛ تهران : ققنوس. 7 .دریایی، تورج (1397 )از جیحون تا فرات: ایرانشهر و دنیای ساسانی، خداداد رضاخانی؛ ترجمهی مریم بی جوند، تهران: انتشارات مروارید. 8 .رویدادنامه سریانی موسوم به رویدادنامه خوزستان: روایت ی از آخرین سالهای پادشاهی ساسان ی (1395 )ترجمه و تعلیقات خداداد رضاخانی، سجاد امیری باوندپور، تهران: حکمت س ینا. 9 .زرین کوب، عبدالحسین (1380 )تاریخ ایران باست ان: تاریخ سی اسی ساسانی ان؛ عب دالحسی ن زرین کوب، روزبه زرین کوب؛ ت هران: سازمان مطالعه وتدوین کت ب علوم انسانی دانشگاهها )سمت( 10.شیپمان، کالوس (1386 )م ب انی تاریخ ساسانی ان؛ ترجمه کی کاوس جهانداری؛ ت هران: نشر و پ ژوهش فرزان روز. 11 .فیشر، گرگ (1398 )در میان امپراطوریها اعراب، رومیان و ساسانیان در اواخر عهد باستان، ترجمه مهناز بابایی، تهران: حکمت سینا . 12.کریست ی ن سن ، آرتور )1387 )ایران در زمان ساسانی ان: تاریخ ایران ساسانی تا حمله عرب و وضع دولت و ملت در زمان ساسانی ان؛ ترجمه رشید یاسمی؛ تهران: زرین. 13.نولدکه، تئودور (1385 )تاریخ ایرانی ان و عربها در زمان ساسانی ان؛ ترجمه عب اس زریاب خویی؛ تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. 14.هامین آنتیال، یاکو (1399 )خداینامگ: شاهنامهی فارسی میانه، ترجمه مهناز بابائی، تهران : انتشارات مروارید.

-منابع و پژوهش های تاریخ ساسانی؛

-جایگاه و اهمیت تاریخ ایران ساسانی در چارچوب تاریخ ایران؛

-رویکردهای گوناگون تاریخنگاری مرتبط با ایران ساسانی؛ آشنایی با مورخان و آثار برجسته در حوزة تاریخ ساسانیان

• تشریح محدودة جغرافیایی و مرزهای حکومت ساسانی در ادوار مختلف؛

• وضعیت سیاسی ایران در آستانه تشکیل حکومت ساسانیان؛

• ساختار قدرت در دورة ساسانی: مبانی و ریشههای مشروعیت سیاسی؛ مفاهیم »ایرانشهری« و...

• رخدادها و تحوالت سیاسی ایران از تاسیس حکومت ساسانی تا پایان حکومت شاپور اول؛

• رخدادها و تحوالت سیاسی ایران از هرمزد اول تا پایان حکومت شاپور دوم؛

• رخدادها و تحوالت سیاسی ایران از شاپور سوم تا پایان حکومت پیروز ساسانی؛

• رخدادها و تحوالت سیاسی ایران از قباد اول تا پایان حکومت هرمزد چهارم؛

• رخدادها و تحوالت سیاسی ایران از حکومت خسرو اپرویز تا مرگ یزدگرد سوم؛

• بازماندگان خاندان ساسانی در چین؛ • دالیل ضعف و سقوط حکومت ساسانی؛

• مناسبات سیاسی و اقتصادی ساسانیان با ممالک همجوار: روم، ترکان، هیاطله، چین، هند،کوشانیان و عربها؛

-دورة خسرو اول انوشیروان

-تحولات مذهبی دورة ساسانی

-از خسرو پرویز تا سقوط ساسانی

الف) هدف کلی: آشنایی با سیر تحوالت سیاسی ایران در دورة ساسانی و فهم نتایج و پیامدهای این تحوالت در ادوار گوناگون.

ب) اهداف ویژه: دانشجو باید بتواند: 1 .مهمترین وقایع سیاسی حکومت ساسانیان را نام ببرد. 2 .ویژگیهای ساختار حکومتی، تشکیالت اداری و نظامی ساسانیان را شناخته و با حکومتهای پیشین و همچنین همجوار مقایسه کند. 3 .مهمترین تعامالت سیاسی حکومت ساسانی با مناطق همجوار و قدرتهای همسایه را دسته بندی شده توضیح دهد. . 4 .درباره مفاهیم مرتبط با مبانی مشروعیت سیاسی و ساخت قدرت در دوران ساسانی توضیح دهد. 5 .میراث سیاسی و حکومت داری ساسانیان برای حکومتهای دیگر را برشمرد.

تاریخ ایران از سقوط ساسانیان تا برآمدن سلسله های نیمه مستقل

اشپولر، برتولد (1380 )تاریخ ایران در قرون نخستین اسالم؛ 2 ج، ترجمه مریم میراحمدی و غالمرضا ورهرام؛ تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. 2 .اکبری، امیر (1388 )تاریخ حکومت طاهریان از آغاز تا انجام، تهران، سمت. 3 .باسورث و دیگران (1396 )مجموعه مقاالت آل بویه)اوضاع سیاسی، اجتماعی اقتصادی و فرهنگی(، ترجمه علی یحیایی، تهران، پژوهشکده تاریخ اسالم. 4 .تاریخ ایران کمبریج (1380 )ج4؛ ترجمه حسن انوشه؛ تهران: امیرکبیر. 5 .تاریخ جامع ایران (1393 )زیر نظر: کاظم موسوی بجنوردی، سرویراستار دورة اسالمی: صادق سجادی، تهران، انتشارات مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی، جلدهای ششم و هفتم، فصلهای متعدد. 6 .ترکمن ی آذر، پروین (1389 )تاریخ تحوالت سی اسی، اجت ماعی، اقت صادی و فرهن گی ایران در دوره صف اریان و علویان؛ و صالح پرگ اری؛ تهران: سازمان مطالعه وتدوین کت ب علوم انسانی دانشگاهها )سمت(. 7 .ترکمن ی آذر، پروین (1397 )دی لمی ان در گست ره تاریخ ایران ) حکومت های محلی، آلزیار، آلبویه(؛ تهران: سازمان مطالعه وتدوین کت ب علوم انسانی دانشگاهها )سمت(. 8 .حاتمی، امیرحسین (1397 )پایان دو قرن سکوت: نخستین پویه ها در راه استقلال، تهران: ققنوس. 9 .زرین کوب، عبدالحسین (1379 )تاریخ ایران بعد از اسالم؛ تهران: امیرکبیر. 10.رضایی باغ بیدی، حسن (1393 )سکه های ایران در دوره اسالمی از آغاز تا برآمدن سلجوقیان، تهران، سمت. 11.کرمر، جوئل (1375 )احی ای فرهن گی در عهد آلبویه: انسانگرایی در عصر رنسانس اسالمی؛ ترجمه محمدسعی د حن ایی کاشانی، مرکز نشر دانشگاهی. 12.کسروی، احمد (1377 )شهریاران گمنام، تهران، جامی. 13.مت ز، آدام (1362 )ت مدن اسالمی در قرن چهارم هجری، یارنسانس اسالمی؛ ترجمه علی رضا ذکاوتیقراگزلو؛ تهران: امی رکبیر. 14.ناجی، محمدرضا (1392 )فرهنگ و تمدن اسالمی در قلمرو سامانیان؛ تهران: امیرکبیر. 15.یغمایی، حسن (1370 )تاریخ دولت صفاریان، تهران، دنیای کتاب.

-تبیین اهمیت دوره تاریخی مورد نظر در سیر تاریخ ایران؛ دسته بندی و بررسی منابع اصلی تاریخ ایران دربارة هر یک از حکومتهای طاهری، صفاری، سامانی و آل بویه و آشنایی با نگاه نقادانه به پژوهش های مربوط به این دوره

• عبور از حاکمیت مستقیم ایران به حاکمیت حکام ایرانی(امارت استکفا و استیال)

• تاریخ طاهریان: - پیشینه، منشأ و قلمرو؛ تاریخنگاری، منبع شناسی و تحقیقات - تاریخ سیاسی طاهریان؛ روابط با دولتهای هم جوار و خلافت- اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی(دیوانساالری، تجارت، زمینداری، سکه شناسی، اوضاع مذهبی، اوضاع علمی، هنر و معماری و غیره)

• تاریخ علویان طبرستان - پیشینه، منشأ و قلمرو؛ تاریخنگاری، منبع شناسی و تحقیقات - تاریخ سیاسی علویان ؛ روابط با دولتهای هم جوار و خلافت

-اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی(دیوانساالری، تجارت، زمینداری، سکه شناسی، اوضاع مذهبی، و غیره)

• تاریخ صفاریان: - پیشینه، منشأ و قلمرو؛ تاریخنگاری، منبع شناسی و تحقیقات - تاریخ سیاسی صفاریان؛ روابط با دولتهای هم جوار و خالفت - اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی(دیوانساالری، تجارت، زمینداری، سکه شناسی، اوضاع مذهبی، اوضاع علمی، هنر و معماری و غیره)

• تاریخ سامانیان: - پیشینه، منشأ و قلمرو؛ تاریخنگاری، منبع شناسی و تحقیقات - تاریخ سیاسی سامانیان؛ استفاده از ترکان در ساختار نظامی و سیاسی و تضعیف جایگاه دهقانان؛ - گسترش اسالم در مرزهای چین - اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی(دیوانسالاری، تجارت، زمینداری، سکه شناسی، اوضاع مذهبی، اوضاع علمی، هنر و معماری و غیره) - روابط با دولتهای همجوار، خالفت عباسی، چین و شرق اروپا

• تاریخ آل بویه: - منشأ، پیشینه و قلمرو؛ تاریخنگاری، منبع شناسی و تحقیقات -

تاریخ سیاسی آل بویه - تعامل و تقابل دو نهاد خالفت و سلطنت؛ شعبه های حکومت آل بویه

- اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی(دیوانسالاری، تجارت، زمینداری، سکه شناسی، اوضاع مذهبی، اوضاع علمی، هنر و معماری و غیره)

- روابط با دولتهای همجوار(آل زیار، غزنویان، آل کاکویه، فاطمیان، حمدانیان، قرامطه، سامانیان و غیره)

؛ تجارت خلیج فارس - جایگاه مذهب تشیع در دوره آل بویه

• تاریخ خاندانهای محلی کوچک: آل مأمون؛ سیمجوریان؛ بانیجوریان؛ آل محتاج؛ آل باوند؛ آل فریغون؛ شروانشاهیان؛ آل مسافر؛ آل جستان و....

الف) هدف کلی: آشنایی با تحولات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایران طی سدههای سوم و چهارم هجری و شناخت جایگاه ایران به صورت مستقل و نیز در پیوند با خالفت عباسی

ب) اهداف ویژه: دانشجو باید بتواند: 1 .شاخصه های اصلی فرهنگ و تمدن ایران در سدههای سوم و چهارم هجری را بیان کند. 2 .زمینههای شکلگیری دولت های مستقل و نیمه مستقل در شرق خالفت اسالمی را به تفکیک هریک از حکومتها توضیح دهد. 3 .مهمترین وقایع سیاسی حکومت های طاهری، صفاری، سامانی، علویان و آل بویه را بیان کند. 4 .وجوه مت مایز اقتصادی، فرهنگی و مذهبی هر یک از حکومت های طاهری، صفاری، سامانی و آل بویه را به تفکیک را طرح کند. 5 .مناسبات هریک از این حکومت ها با یکدیگر و با خالفت عباسی را شرح دهد.

تاریخ  ایران در دورۀ ساسانیان،

1 .اجت هادی، ابوالق اسم (1363 )بررسی وضع مالی و مالی ه مسلمی ن : از آغاز تا پایان دوره امویان؛ تهران: سروش. 2 .اشپولر، برتولد (1380 )تاریخ ایران در قرون نخستین اسالم؛ 2ج؛ ترجمه مریم میراحمدی و غالمرضا ورهرام، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. 3 .بالذری، احمد بن یحیی (1367 )فتوح البلدان، ترجمه: محمد توکل، تهران: نشر نقره. 4 .بولت، ریچارد (1364 )گروش به اسالم در قرون می انه: پژوهشی نوین در تاریخ اجت ماعی اسالم؛ ترجمه محمدحسی ن وقار؛ تهران: نشر تاریخ ایران. 5 .پورشریعت ی، پروانه (1398 )افول و سقوط شاهنشاهی ساسانی: اتحادیه ساسانی ـ پارتی و فتح ایران به دست عربها؛ ترجمه: آوا واحدینوایی، تهران: نشرنی . 6 .تاریخ جامع ایران (1393 )زیر نظر: کاظم موسوی بجنوردی، سرویراستار دورة اسالمی: صادق سجادی، تهران، انتشارات مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسالمی، جلد ششم، فصلهای متعدد. 7 .چوکسی، جمشید گرشاسب (1386 )ستیز و سازش؛ ترجمه نادر میرسعیدی؛ تهران: ققنوس. 8 .زرین کوب، عبدالحسین (1379 )تاریخ ایران بعد از اسالم؛ تهران: امیرکبیر. 9 .زرین کوب، عبدالحسین (1368 )تاریخ مردم ایران، از سقوط ساسانیان تا برآمدن آل بویه؛ 2 ج؛ تهران: امیرکبیر. 10.ساوران، اسکات (1398 )اعراب و ایرانیان: بر اساس روایت فتوحات اسالمی، سمانه کدخدایی مرغزار، تهران: نشر علم. 11.صدیق ی، غالمحسین (1372 )جنبش های دین ی ایرانی در قرنهای دوم و سوم هجری؛ تهران: پاژنگ. 12.فرای، ریچارد نلسون (1380 )عصر زرین فرهنگ ایران؛ ترجمه مسعود رجبنیا؛ تهران: سروش. 13.فیشر، گرگ (1398 )در می ان امپراطوریها اعراب، رومی ان و ساسانی ان در اواخر عهد باستان، ترجمه مهناز بابایی، تهران: حکمت سی نا. 14.کرتیس، وستا سرخوش و دیگران (1393 )برآمدن اسالم؛ ترجمه کاظم فیروزمند؛ تهران: نشر مرکز. 15.مفتخری، حسین (1398 )تاریخ ایران از ورود مسلمانان تا برآمدن طاهریان، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسان ی دانشگاهها)سمت(. 16.موحد، محمدعلی (1397 )در کشاکش دین و دولت، تهران، نشر ماهی

• تبیین اهمیت دوره تاریخی مورد نظر در سیر تاریخ ایران؛ دستهبندی و بررسی منابع اصلی تاریخ ایران در این دوره (منابع مکتوب به زبانهای عربی، سریانی، ارمنی، یونانی، التین، و....؛ داده ها ی باستان شناسی و سکه هاا و ..) و آشنایی نقادانه با پژوهش های مربوط به این دوره

• جغرافیای تاریخی ایران هم عصر با آغاز فتوح در سرحدات غربی؛

• معرفی زمین ههای رویارویی اعراب مسلمان با ایرانیان و بررسی روند سرنگونی نظام ساسانی؛ بررسی وضعیت سیاسی ایران در دو قرن نخس ت هجری:

• آغاز فتوح اسال می در ایران و معرفی نخستین فاتحان؛ • نقش شهرهای نوبنیاد اسالمی در گسترش فتوح در ایران؛ چگونگی فتوح در ایران: فتح به صلح و فتح به عنوه؛

• خط سیر ورود اعراب مسلمان به ایران؛ تقابالت نظامی ساسانیان و خط سیر گریز از مقابل فاتحان؛

• چرایی و چگونگی سقوط ساسانیان؛ • وضعیت ایران در عصر خلفای اسالمی پیشا اموی؛ • وضعیت سیاسی ایران در عصر والیان اموی و معرفی جنبش های سیاسی مخالف امویان در ایران؛

• نقش ایرانیان در جنبش های مخالف امویان: خوارج، مختار، زیدیه؛

• نقش ایرانیان در روند انتقال قدرت به عباسیان: دعوت جدید و ابومسلم؛

• جنبش های ایرانیان علیه عباسیان: به افرید، راوندیه، سنباد، استادسیس، خرمدینان و..

• معرفی و بررسی خاندانهای ایرانی تاثیرگذار بر نظام اداری خالفت اسالمی: خاندان برمکی، خاندان سهل؛ • معرفی امارتهای ایرانی استکفا و استیال در عصر اول خالفت عباسی؛

• معرفی سرآغاز شکلگیری دولتهای محلی در ایران: طاهریان، علویان، دولتها ی محلی شمال ایران. وضعیت اقتصادی ایران در دو قرن نخست هجری:

• تاثیرات اقتصادی فتوح بر جامعه ایران و تغییر الگوهای اقتصادی؛ وضعیت اقتصاد شهری و روستایی در ایران عصر اموی و عب اسی؛ نقش ایرانی ان در شکلگیری نهادی اقتصادی سدههای نخستین اسالمی.

• سیاستهای مالی و تغییرات اقتصادی در ایران و شکلگیری مالیاتهای اسالمی و انواع آن در ایران با توجه به الگوی اقتصادی سواد )گزیت و خراج و انواع آن در ایران(؛

• وضعیت اقتصادی شهرهای در دو قرن نخست ( شهرهای تجاری و بازرگانی، کشاورزی و نظامی و..... در ایران)؛

• وضعیت راههای داخلی و خارجی ایران؛ بحرانهای اقتصادی در دو قرن نخست هجری؛ وضعیت فرهنگی ایران در دو قرن نخست هجری:

• معرفی وضعیت دین و آیین زرتشت و معرفی جامعه زرتشتی در ایران معاصر فتوح و پس از سقوط ساسانی ان (شکلگیری مف هوم اهل ذمه)؛ • جریانهای مذهبی و جنبش های دینی در ایران مقارن فتوح اسالمی و عصر خالفت: مزدکیه و زنادقه؛

• تعامالت و تقابالت دینی میان زرتشتیان و مسلمانان؛

• فرایند چگونگی تغییر دین و رشد تکاپوهای فکری در ایران سد ههای نخستین اسال می؛ • وضعیت زبان در ایران: زبان فارسی و زبان عربی؛ آیین ها و آداب و رسوم؛

• خدمات متقابل فرهنگی ایران و اسالم؛ نقش ایرانیان در حرکتها ی فرهنگی و نهضت علمی جهان اسالم. وضعیت اجتماعی ایران در دو قرن نخست هجری: • طبقات اجتماعی در ایران در آستانه ورود اسالم؛ تاث یر اسالم بر حیات اجتماعی ایرانیان؛

• مهاجرتهای اعراب به ایران و پراکندگی کانونهای مهاجرپذیر در ایران؛ • تشریح موضوع موالیگری، بروز اعتراضهای اجتماعی و شکلگیری جنبش های شعوبی در ایران؛ • تاثیر اسالم بر تغییرات اجتماعی در ایران؛ تاثیر ایرانیان بر شکلگیری نهادهای اجتماعی در اسالم.

الف)هدف کلی: آشنایی با تحوالت سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایران طی سده های اول و دوم هجری آشنایی با روند فتوحات و ورود عربهای مسلمانان به جامعه ایران و فرآیند اسالم پذیری در این دو قرن

ب) اهداف ویژه: دانشجو باید بتواند: 1 .مهمترین رویکردها و آرای پژوه ش ها درباره موضوع فتوحات و گسترش اسال م در ایران را نام ببرد. 2 .زمینه ها و پیامدهای فتوحات اعراب مسلمان در ایران را شرح دهد؛ 3 .فرایند اسالم پذیری ایرانیان مربوط در این دو قرن را تشریح نماید؛ 4 .دربارة وضعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دو قرن اول و دوم هجری به تفکیک توضیح دهد؛ 5 .جنب ش های اجتماعی و سیاسی مخالف امویان و عباس یان در ایران را نام ببرد. زمینه های تشکیل حکومتهای متقارن را توضیح دهید.

زبان عمومی

.پورجوادی، نصرالله(1366 )درباره ترجمه: برگزیدة مقاله های نشر دانش ؛ تهران، مرکز نشر دانشگاهی. 2 .صفوی، سیدمحمد (1386 )انگلیسی برای دانشجویان رشتة تاریخ؛ تهران: سمت. 3 .میرزاسوزنی، صمد (1398 )ترجمة متون ساده، ت هران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت( 4 .مدخلهای منتخب دائره المعارفهای مرتبط با موضوع تاریخ ایران، تاریخ اسلامو یا تاریخ جهان؛ از قبیل:

• Encyclopædia of Islam (1960-2005) Edited by P. J. Bearman, Th. Bianquis, C. E. Bosworth, E. van Donzel, W. P. Heinrichs et al., 2nd Edition., 12 vols. with indexes, etc., Leiden: E. J. Brill; • Encyclopædia of Islam; 3rd Edition., available online. • Encyclopaedia Iranica (1985-2011) Encyclopædia Iranica Foundation; http://www.iranicaonline.org/ • The Cambridge History of Iran; Volume 1, The Land of Iran (1968) Edited by W. B. Fisher; Published online: 28 March 2008. • The Cambridge History of Iran; Volume 2, The Median and Achaemenian Periods (1985) Edited by I. Gershevitch. • The Cambridge History of Iran; Volume 3, The Seleucid, Parthian and Sasanid Periods (1983) Part 1& 2; Edited by E. Yarshater. • The Cambridge History of Iran; Volume 4, The Period from the Arab Invasion to the Saljuqs (1975) Edited by R. N. Frye. • The Cambridge History of Iran; Volume 5, The Saljuq and Mongol Periods (1968) Edited by J. A. Boyle. • The Cambridge History of Iran; Volume 6, The Timurid and Safavid Periods (1986) Edited by Peter Jackson, Lawrence Lockhart. • The Cambridge History of Iran; Volume 7; From Nadir Shah to the Islamic Republic (1991) Edited by P. Avery, G. R. G. Hambly, C. Melville.

• تبیین اهمیت فهم متون انگلیسی در مطالعات تاریخی

• شرح انواع فهم متون تاریخی به زبان انگلیسی

-فهم متن برای درک اولیه؛

فهم متن برای ارجاع؛

فهم متن برای ترجمه و...

• آشنایی با ظرایف، نکات و اشتباهات رایج مرتبط با فهم متون تاریخی به زبان انگلیسی

• مراحل ترجمه یک متن تاریخی به زبان انگلیسی و معرفی ظرفیتهای دنیای مجازی برای ترجمه

• معرفی فرهنگهای واژگان مناسب برای درک و ترجمه متون تاریخی از زبان انگلیسی

• قرائت مت ن های مت عدد از متون تاریخی به زبان انگلیسی با تاکید بر آشنایی با تحولات تاریخ ایران و جهان

الف) هدف کلی: رشد و تقویت توانایی دانشجویان در خواندن روان، فهم محتوا و دریافت صحیح متون تاریخی به زبان انگلیسی.

ب) اهداف ویژه: دانشجو باید بتواند: 1 .اصول و فن ون الزم برای فهم متون تاریخی به زبان انگلیسی را نام ببرد؛ 2 .اصطالحات و مفاهیم مهم در متون تاریخی به زبان انگلیسی را بشناسد؛ 3 .فرهنگهای واژگانی مناسب برای ترجمه متون تاریخی از زبان انگلیسی اعم از چاپی و مجازی را بشناسد و چگونگی استفاده از آنها را بداند؛ 4 .از مهارت نسبی در قرائت و فهم محتوای متون تاریخنگاری به زبان انگلیسی (متون غیر دشوار) برخوردار باشد.

جغرافیای عمومی

-انوری، امیرهوشنگ،اطلس تاریخی نقشه­ها و تصویرهای جغرافیایی آذربایجان، ندای تاریخ، 1394. 

-بارتولد، و. تذکرة جغرافیای تاریخی ایران، ترجمة حمزة سردادور، تهران، توس.

-پاپلی یزدی، مخمدحسین،  تعریف مفهوم و دیدگاه تازه از جغرافیا، فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، ش 2، سال اول، 1365.

- جابری انصاری، میرزاحسن، تاریخ اصفهان و همة جهان اصفهان، چاپ سنگی، 1333 ق..

-حسینی فسایی، حاج میرزا حسن، فارسنامة ناصری، تصحیح منصور رستگار فسایی، تهران، امیرکبیر، 1367.

-خورموجی، میرزاجعفر، نزهت­الاخبار، تصحیح سید علی آل­داود تهران، علمی و فرهنگی، 1380.

-طاهری، ابوالقاسم،  جغرافیای تاریخی گیلان و مازندران و آذربایجان، تهران، 1347.

-کراچکوفسکی، ایگناتی یولیانوویچ، تاریخ نوشته­های جغرافیایی در جهان اسلامی، مترجم ابوالقاسم پاینده، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول، 1379.

-کریمی، بهمن،  جغرافیای تاریخی مفصل غرب ایران، 1316.

-لسترنج، گ. جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، ترجمة محمود عرفان، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1337.

-مشکور، محمدجواد، (1362 )، تاریخ تبریز تا پایان قرن نهم هجری، تهران، انجمن آثار ملی، 1337..

-وزیری، احمد علی خان، (1370 )، تاریخ کرمان، تصحیح محمد ابراهیم باستانی پاریزی، تهران، علمی، 1370.

http://www.answers.com/historical-geography.
-Royle,E.(ed). (1998).Issues of Regional Identity: Manchester.
-The Journal of the Society for Iranian Studies, vol. 33.

1-مقدمه­ای دربارة موضوع جغرافیای تاریخی و نقش و اهمیت آن در تاریخ ایران

2-روش تحقیق در جغرافیای تاریخی

3-ذکر منابع مطالعة جغرافیای تاریخی و ارائة کتابهای معتبر

4-بررسی وضع طبیعی و اقلیمی ایران در ارتباط با زندگی مردم این سرزمین.

5-بررسی راههای مواصلاتی و بازرگانی ایران در روزگاران گذشته با توجه به خطوط اصلی و فرعی.

6-نظری به اقوام بومی و مهاجر در ادوار پیش از اسلام در ایران.

7-منشأ استان­بندی و پیدایش سرزمینهای محتلف در ایران باستان با توجه به اختصاصات اقتصادی و اجتماعی هر یک.

8-ایالات و ولایات در ایران بعد از اسلام با ذکر مشخصات هر کدام.

9- شهرسازی و تحولات مربوط به آن در ارتباط با عوامل جغرافیایی و تاریخی و نیز با توجه به بافت شهرها.

10-منابع درآمد با توجه به تأثیرات جغرافیایی و تاریخی و از جهات مختلف کشاورزی و صناعت و دام­داری.

11-ایجاد پایتخت­ها بر اساس عوامل جغرافیایی و تاریخی مترتب بر آن.

12-بحثی دربارة کوچ­نشینی و زندگی عشیره­ای و نقش ایلات و عشایر در اوضاع اقتصادی و اجتماعی با توجه به تأثیرات جغرافیایی و تاریخی در آن.

13-روابط میان جوامع ایلی، روستایی و شهری در ایران با توجه به تأثیرات جغرافیایی و تاریخی درآن

14-مسئلة آب و زمین و ارتباط آن با زندگی مردم با توجه به تأثیرات جغرافیایی و تاریخی درآن.

15- اصناف و پیشه­وری در تاریخ ایران با توجه به تأثیرات جغرافیایی و تاریخی در آن

16-نقش عوامل جغرافیایی بر موقعیت و جایگاه زنان

17-نقش عوامل جغرافیایی بر جایجایی جمعیت و نقش آن بر تغییرات زبانی

18- اشتراکات و تمایزات جغرافیای تاریخی و تاریخ محلی

19-برگزاری اردوهای علمی به منظور بازدید از آثار و بناهای تاریخی

20-طرح نقشه­های تاریخی به منظور توجیه مسائل یادشده

  بررسی حدود و ثغور ایران در ادوار تاریخی آن ـ بررسی مراکز اقتصاد و پراکندگی جغرافیایی ـ راههای عمدة بازرگانی ـ علل ایجاد و انحطاط شهرها و مراکز جمعیت ـ آثار و ابنیة بزرگ تاریخی  ـ ارائة نقشه­های تاریخی.

ندارد

1 .استرآبادی، محمد مهدی (1384 )درَه نادره: تاریخ عصر نادرشاه؛ تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. 2 .تاریخ بلعمی (1390 )ابو محمدبن محمدبن بلعمی؛ به تصحی ح محمدتقی بهار، به کوشش: محمد پروین گنابادی، تهران، نشر هرمس. 3 .بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین (1388 )تاریخ بی هقی؛ مقدمه، تصحی ح و توضی ح محمدجعفر یاحقی، مهدی س ی دی، تهران، سخن. 4 .تاریخ سیستان (1366 )تصحیح: محمدتقی بهار؛ تهران، پدیده خاور. 5 .حاکمی، اسماعیل (1384 )متون تاریخی؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران. 6 .خرندزی زیدری نسوی (1384 )شهاب الدین محمد؛ سیرت جالل الدین منکبرنی؛ مصحح مجتبی می نوی، تهران: انت شارات علمی و فرهنگی. 7 .روملو، حسن (1384 )احسن التواریخ؛ تهران: اساطیر. 8 .سپهری، محمد (1384 )متون تاریخی و جغرافیایی به فارسی؛ تهران: سمت. 9 .نوایی، عبدالحسین (1376 )متون تاریخی به زبان فارسی؛ تهران: سمت. 10.هدایت، مهدیقلی (1385 )خاطرات و خطرات؛ تهران: زوار.

• تبیین اهمیت فهم متون در مطالعات تاریخی

• شرح انواع فهم متون تاریخی

-فهم متن برای درک اولیه؛ فهم متن برای ارجاع؛ فهم متن برای آموزش و انتقال یافتهها و...

• آشنایی با ظرایف، نکات و اشتباهات رایج مرتبط با فهم متون تاریخی به زبان فارسی

-قرائت متنهای متعدد از متون تاریخی به زبان فارسی با تأکید بر آشنایی با تحولات تاریخ ایران، از جمله: شاهنامة فردوسی،

تاریخ سیستان، تاریخ بیهقی،

تاریخ گردیزی، مجمل التواریخ و القصص،

تاریخ بلعمی، تاریخ یمینی، نخبة العصر، سلجوقنامه، راحةالصدور، جهانگشای جوینی،

جامع التواریخ، تاریخ طبرستان، تجارب السلف، زبدۀ التواریخ،

تاریخ وصاف، تاریخ گزیده، ظفرنامه شامی، مطلع السعدین و مجمع البحرین،

حبیب السیر، خالصة التواریخ، احسن التواریخ، نقاوۀ االثار،

تذکره شاه طهماسب، تاریخ عباسی،

مجمل التواریخ، تاریخ زندیه، گلشن مراد،

دُره نادره، مآثر سلطانیه، حقایق االخبار،

فارسنامه، خاطرات و خطرات،

منشآت قائم مقام، ناسخ ا لتواریخ ،

خاطرات اعتماد السلطنه، تاریخ بیداری ایرانیان، حیات یحیی، سفرنامهها

الف) هدف کلی: رشد و تقویت توانایی دانشجویان در خواندن روان، فهم محتوا و دریافت صحیح متون تاریخی به زبان فارسی. ب( اهداف ویژه: دانشجو باید بتواند: 1 .مهمترین متون تاریخی منثور به زبان فارسی را برشمارد؛ 2 .اصلیترین انواع تعابیر و اصطال حات تاریخی متون فارسی را نام ببرد؛ 3 .نحوة استفاده از فرهنگها و قامو سها فارسی را توضیح دهد؛ 4 .از مهارت نسبی در قرائت و فهم محتوای اصلیترین متون تاریخنگاری فارسی برخوردار باشد.

تاریخ تمدن های سرزمین ایران تا پایان دورة ایلام

1 .ایمانپور، محمدتقی (1393 )تاریخ سیاسی هخامنشیان، مجموعه تاریخ جامع ایران، تهران، مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسالمی، جلد اول و دوم. 2 .بریان، پیر (1387 )ام پ راتوری هخامن شی؛ ترجمه ناهی د فروغان؛ دو جلد، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز. 3 .بریان، پیر (1386 )وحدت سیاسی و تعامل فرهنگی در شاهنشاهی هخامنشی، ترجمه: ناهید فروغان، تهران، اختران. 4 .بروسیوس، ماریا (1388 )شاهنشاهی هخامنشی: از کورش بزرگ تا اردشیر اول، تر جمههایده مشایخی، تهران: نشر ماهی. 5 .بروسیوس، ماریا (1389 )زنان هخامنشی، ترجم ههایده مشایخی، تران: نشر هرمس. 6 .بهرامی، عسکر، ویراستاری( (1390 )کورش و ذوالقرنین) مجموعه مقالات(، تهران: مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسالمی. 7 .بیانی، شیرین (1381 )تاریخ ایران باستان از ورود آریاییها به ایران تا پایان هخامنشیان، تهران: سمت. 8 .خنجی، محمدعلی )1358 )رسالهای در بررسی تاریخ ماد و منشاء نظریه دیاکونوف: همراه با چند مقاله دیگر، تهران: طهوری. 9 .داندامایف، آ. محمد (1381 )تاریخ سیاسی هخامنشیان، ترجمه خشایار بهاری، تهران، کارنگ. 10.دیاکونوف، ا. م (1380 )تاریخ ماد، ترجمه کریم کشاورز، تهران: علمی و فرهنگی. 11.سرخوش کورتیس، وستا و سارا استوارت )ویراستاران مجموعه( )1390 )تولد یک امپراطوری )کورش و داریوش معماران سلسله هخامنشی(، ترجمه مهدی افشار، تهران: انتشارات نگارستان کتاب. 12.فرای، ریچارد (1393 )میراث باستانی ایران،ترجمه مسعود رجب نیا، تهران: علمی و فرهنگی. 13.فیروزمندی، بهمن (1393 )تاریخ سیاسی ماد، مجموعه تاریخ جامع ایران، تهران، مرکز دایره المعارف بزرگ اسالمی، جلد اول. 14.کوک، جان امانوئل (1384 )شاهنشاهی هخامنشی، ترجمه مرتضی ثاقب فر، تهران: ققنوس. 15.کوک، جان امانوئل (1385" )تاریخ ایران در دوره هخامنشی"، مجموعه تاریخ ایران کمبریج، سرپرستی ایلیا گرشویچ، ترجمه مرتضی ثاقبفر، تهران: امیر کبیر.

معرفی و نقد منابع ماد و هخامنشیان:

منابع غیرنوشتاری و نوشتاری؛

• تاریخچة مطالعات ماد و هخامنشی در ایران و فراسوی ایران؛

• استقرار اقوام آریایی در دامن هها ی شرقی رشته کوهای زاگرس و شکلگیری اتحادیه مادی

• محدودة جغرافیایی مادها، تاریخ سیاسی ماد از تاسیس حکومت تا فروپاشی

• رابطة مادها با پارسها و سایر قدرتهای منطقه ای

• حضور قبایل پارسی و شکل گیری تدریجی حکومت هخامنشی

• جایگاه کورش دوم در تاریخ کهن مشرق زمین؛ استوانه کورش و مسئله ذوالقرنین در قرآن

• تحوالت سیاسی هخامنشیان از کمبوجیه دوم تا داریوش اول

• دوران فرمانروایی داریوش بزرگ؛ گسترش و تثبیت حکومت و مجموعه اقدامات

• نگاهی به تحولات دولت شهرهای یونان با تاکید بر نقش حکومت هخامنشی

• تحولات سیاسی و روابط خارجی در دوران خشایارشا تا داریوش دوم؛

• تحولات سیاسی، روابط خارجی و بحرانهای داخلی از داریوش دوم تا داریوش سوم؛

• تحولات سیاسی آن سوی مرزهای شاهنشاهی هخامنشی در آستانة هجوم اسکندر؛

الف) هدف کلی: آشنایی با مهمترین تحولات سیاسی تاریخ ایران در دوران فرمانروایی مادها و هخامنشیان و تبادالت بین سرزمین ه ا در این دوران. ب) اهداف ویژه: دانشجو باید بتواند: 1 .مهمترین وقایع سیاسی عصر مادها و حکومت هخ امنشیان را نام ببرد. 2 .ویژگیهای ساختار حکومتی، تشکیالت اداری و نظامی ماد و هخامنشی را شناخته و در مقایسه با یکدیگر و حکومتهای همجوار بیان کند. 3 .مهمترین تعامالت سیاسی حکومتهای ماد و هخامنشی با مناطق همجوار را دسته بندی شده ارائه کند. 4 .میراث سیاسی و حکومت داری مادها و هخامنشیان برای حکوم تهای دیگر را برشمرد.

ندارد

.اشپیل فوگل، جکسون (1393 )تمدن مغرب زمین، جلد یکم، ترجمه محمدحسین آریا، تهران: امیرکبیر. 2 .بهمنش، احمد (1375 )تاریخ یونان قدیم. تهران : دانشگاه تهران ، موسسه انتشارات و چاپ . 3 .پلوتارک (1378 )حیات مردان نامی، ترجمه رضا م شایخی. تهران: ان تشاراتعلمی و فره نگی. 4 .توکودیدس (1397 )تاریخ جنگ پلوپونزی، ترجمه محمدحسن لطفی. تهران: خوارزمی. 5 .دوران ت، وی لیام جیمز (1380 )تاریخ تمدن، جلد 2 :یونان باستان و جلد 3 :قیصر و مسیح، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. 6 .ژیران، فلیکس (1375 )اس اطیر یون ان؛ ت رجمهی اب وال قاسم اسماعیلپور. ته ران: فکر روز. 7 .و یزههوف ر، یوزف (1389 )ایرانیان، یونانیان و رومیان: نگاهی به داد و ستد فرهنگی میان ایران و یونان، ترجمه جمشید ارجمند. ت هران: فرزان روز. 8 .هرودوت (1389 )تاریخ هرودوت، ترجمه مرتضی ثاقب فر. نهران: اساطیر. 9 .دیودوروس سیسیلی (1384 )کتابخانه تاریخی. ترجمه حمید ب یکس ش ورک ایی، اسماعیل سنگاری. تهران: جامی. 10 .سوئتونیوس (1389 )زندگی قیصرها، ترجمه احد عل یقلیان، تهران: نی. 11 .ک اروفکین، فئودور پ ترووی چ (1379 )ت اریخ روم ب استان. ترجمه غالمحسین مت ین، ت هران: محور. 12 .ک ومون، فرانس وال ری ماری (1377 )ادیان شرقی در ام پراتوری روم . ت رجمه ملیحه معلم و پ روانه مروجنیا، ت هران: سمت. 13 .گیبون ، ادوارد (1373 )ان حطاط و سقوط ام پراتوری روم . ترجمه فرنگیس شادمان، ت ه ران: ان تشاراتعلمیوفرهنگی. 14 .ناردو، دان (1384 )انحطاط و فروپاشی امپراتوری روم، ترجمه منوچهر پزشک، تهران: ققنوس. 15 .ناردو، دان (1383 )جمهوری روم، ترجمه سهیل سمی، تهران: ققنوس. 16 .وودف ورد، سوزان (1381 )ت اریخ ه نر یون ان و روم ، ترجمه حسن اف شار. ته ران: نش ر مرک ز

مفاهیم و دوره بندی تاریخ یونان باستان، جغرافیای تاریخی یونان باستان

• آشنایی با منابع اصلی تاریخ یونان

• تمدن اژهای در کرت، جزایر دریای اژه و شبه جزیرة یونان از میانه هزاره سوم تا میانه هزاره دوم ق.م.

• ورود هند و اروپائیان به یونان در هزارة دوم ق.م. و تمدن موکنایی از آغاز تا افول، عصر تاریکی یونان و بررسی بازتاب دوران موکنایی در اسطوره ها و داستانهای یونانی پسین

• دوران کهن (Archaic )یونان و تکوین دولت شهر، کلنیسازی در سواحل دریای سیاه و مدیترانه و نظام های اجتماعی و سیاسی یونان

• جنگهای »مدی« و کشاکش شاهنشاهی هخامنشی و یونان در سده پنجم ق.م.

• تاریخ سیاسی یونان از عصر کالسیک تا جنگهای پلوپونزی • تاریخ سیاسی یونان از جنگهای پلوپونزی تا فتوحات اسکندر

• دین یونانی در روزگار کهن و کالسیک

• جریانهای فکری عصر زرین یونانی (فلسفه طبیعی و سیاسی)

• جریانهای فرهنگی عصر زرین یونانی (ادبیات و هنر)

• فتوحات اسکندر، پایان عصر کالسیک و رواج فرهنگ هلنیستی در جهان باستان

• آشنایی با منابع دستاول تاریخ روم باستان و جغرافیای روم باستان • ترکیب قومی و فرهنگی ایتالیا در هزارة نخست پیش از میالد و زمینه های پیشارومی شکلگیری دولت در رم (با تکیه بر فرهنگهای اتروسکی و یونانی) تاریخ آغازین رم، روایتهای بنیانگذاری و روزگار پادشاهی در رم

• رم در عصر جمهوری (سدههای پنجم تا سوم)

• از رم تا روم: گسترش و فتوحات در جهان مدیترانه ای؛ پیدایش نظام امپراتوری و امپراتوری روم و همسایگان آن در روزگار امپراتوری

• نهادهای اجتماعی و سیاسی در روزگار جمهوری • بحرانهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جمهوری روم، جنگهای داخلی • دین رومی، جامعه و حیات اجتماعی رومی در عصر امپراتوری

• بحرانهای امپراتوری در سدههای سوم و چهارم

• فروپاشی امپراتوری روم: زمینه ها، علل و جریانها

• میراث رومی در سده های میانه

الف) هدف کلی: آشنایی با تاریخ یونان باستان و روم باستان و دستاوردها و میراث فرهنگی و سیاسی آنان در روزگار پساباستان

ب) اهداف ویژه: دانشجو باید بتواند: 1 .زمینههای شکل گیری تمدن یونانی در روزگار پیشا کلاسیک را شرح دهد. 2 .دوره بندی تاریخ یونان باستان و شاخصه های مهم هر دوره را نام ببرد. 3 .ویژگیهای اصلی سیاسی و اجتماعی، دستاوردهای فرهنگی و تمدنی یونان باستان در روزگار کلاسیک را شرح دهد. 4 .ادوار مهم تاریخ روم باستان و شاخصه های هر دوره را نام ببرد 5 .ویژگیهای اصلی سیاسی و اجتماعی، دستاوردهای فرهنگی و تمدنی روم باستان در روزگار کلاسیک را شرح دهد.