برنامه درسی

تاریخ تمدن های سرزمین ایران تا پایان دورة ایلام، تاریخ سیاسی ایران در دوران مادها و هخامنشیان

ارزیابی مستمر؛ آزمون میان ترم، آزمون نوشتاری پایان نیمسال؛ تحقیق پایانی؛ ارزیابی مجموعه فعالیت های کلاسی

ارائه دروس بوسیله استاد مطابق با محورهای اصلی سرفصل؛ برگزاری گفت وگوهای علمی؛ انجام تمرینهای نوشتاری(یادداشت و مقاله های کوتاه علمی)؛ ارائه مباحث منتخب بوسیله دانشجویان با استفاده از فناوریهای جدید؛ آموزش شیوه های جستجو در منابع متنوع متنی و غیرمتنی و چگونگی استخراج داده های علمی؛ نمایش فیلم های مستند آموزشی مطابق با سرفصل دروس، نشست ها و همایشهای تخصصی و تدوین گزارشهای مربوطه؛

16 جلسه

ارائه دروس بوسیله استاد مطابق با محورهای اصلی سرفصل؛ برگزاری گفت وگوهای علمی؛ انجام تمرینهای نوشتاری(یادداشت و مقاله های کوتاه علمی)؛ ارائه مباحث منتخب بوسیله دانشجویان با استفاده از فناوریهای جدید؛ آموزش شیوه های جستجو در منابع متنوع متنی و غیرمتنی و چگونگی استخراج داده های علمی؛ نمایش فیلم های مستند آموزشی مطابق با سرفصل دروس، نشست ها و همایشهای تخصصی و تدوین گزارشهای مربوطه؛

.بیانی، شیرین )1383 )شامگاه اشکانیان و بامداد ساسانیان، تهران: دانشگاه تهران. 2 .الربروک، اووه )1400 )پارتیان، ترجمه شاهین آریامنش، تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری . 3 .اوورتوم، نیکوالوس لئو )1401 )فرمانروایی خدنگها: برآمدن شاهنشاهی پارتی در خاورمیانه یونانی مآب؛ ترجمه شاهین آریامنش، تهران : پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری. 4 .پیگولوسکایا، نینا ویکتوریا )1367 )شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان، ترجمة عنایتاهلل رضا، تهران:انتشارات علمی و فرهنگی. 5 .تاریخ جامع ایران )1393 )زیر نظر: کاظم موسوی بجنوردی، سرویراستاران دورة باستان: حسن رضایی باغ بیدی و محمود جعفری دهقی، تهران، انتشارات مرکز دائرة المعارف بزرگ اسالمی، جلد دوم، فصلهای متعدد. 6 .جعفریدهقی؛ محمود )1392 )بازشن اسی منابع و مآخذ ت اریخ ای ران باستان از ورود آریاییه ا ت ا سقوط امپراتوری ساسانی؛ تهران : سازمان مطالعه و ت دوی ن ک تب علوم ان سان ی دان شگاه ها )سمت(. 7 .خاراکسی، ایزیدور )1390 )ایستگاه های پارتی، ترجمة علی اصغر میرزایی، تهران: نشر ماهی. 8 .دوبواز، نیلسون )1395 )تاریخ سیاسی پارت، ترجمة علیاصغر حکمت، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. 9 .سرخوش کرتیس، وستا و سارا استوارت )1392 )شاهنشاهی اشکانیان، ترجمة مانی صالحی عالمه، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه. 10 .شیپمان، کالوس )1390 )مبانی تاریخ پارتیان، ترجمه هوشنگ صادقی، تهران، فروزان روز. 11 .گوتشمید، آلفردفن )1379 )تاریخ ایران و ممالک همجوار آن)از اسکندر تا انقراض اشکانیان(ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران: ققنوس.

2 .ولسکی، یوزف )1384 )شاهنشاهی اشکانی، ترجمه مرتضی ثاقب فر، تهران، ققنوس. 13 .ویدن گرن، گئو )1378 )فئودالیسم در ایران باستان، ترجمة هوشنگ صادقی، تهران: قطره. 14 .ویزهوفر، یوزف )1392 )امپراتوری اشکانی و اسناد و منابع؛ مترجمان هوشنگ صادقی.. و دیگران؛ تهران: نشر و پژوهش فرزان روز. 15 .ویسهوفر، یوزف )1388 )تاریخ پارس: از اسکندر مقدونی تا مهرداد اشکانی، ترجمه هوشنگ صادقی، تهران، فرزان روز. 16 .ویسهوفر، یوزف )1388 )ایرانیان، یونانیان و رومیان: نگاهی به داد و ستد فرهنگی میان، ترجمة جمشید ارجمند، تهران:نشر فرزان روز. 17 .یارشاطر، احسان )1377 )تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانی)جلد سوم ـ قسمت دوم(، پژوهش دانشگاه کمبریج، ترجمه حسن انوشه، تهران، امیرکبیر.

-منابع و پژوهش های تاریخ سلوکی؛ مرور مفاهیم »یونانی مآبی« یا »هلنیسم« و فرایند آن در تاریخ ایران سلوکی و اشکانی

• منابع و پژوهش های تاریخ اشکانی(با تأکید بر منابع ایرانی)؛ جایگاه و اهمیت تاریخ ایران اشکانی در چارچوب تاریخ ایران؛رویکردها و مکاتب گوناگون تاریخنگاری مرتبط با ایران اشکانی؛ آشنایی با مورخان و آثار برجسته در حوزة تاریخ اشکانیان

• شکل گیری حکومت سلوکی در ایران؛ اقدامات حاکمان سلوکی تا زمان زوال؛

• جداسری ساتراپهای شرقی: تجزیة باکتریا و پارت از قلمرو سلوکی؛ اشکانیان و سلوکیان: تالش نافرجام سلوکیان؛

• نخستین گزارشها از حضور اشکانیان؛ تبارشناسی اشکانیان: خاستگاه قومی و ریشه های فرهنگی اشکانیان (سکایی یا باکتریایی بودن اشکانیان) طوایف »اَپرنی« و »داهه«: وابستگیهای قومی و نژادی اشکانیان

• سرزمین و جغرافیا: منشأ جغرافیایی و تحرکات منطقه ای؛ سرزمین و قوم پارت: پارتی یا اشکانی؟

• نسل نخستین شاهان اشکانی(از اَرشَک تا مهرداد یکم): بنیادگذاری حکومت تا تثبیت

• از گسترش قلمرو تا تجدید حیات قدرت: مهرداد یکم تا مهرداد دوم؛ پیدایش مفهوم شاهنشاهی

• اشکانیان و دستههای بیابانگرد شرق و شمالشرق: اشکانیان در موضع ضعف و کاهش قلمرو.

• دوره بندی، نقاط عطف و فراز و فرود تاریخ ایران در دورة اشکانی (شکل گیری، تثبیت و زوال)خاندانهای نژاده و اشراف: بحرانهای داخلی در دورة اشکانی. مناسبات سیاسی و فرهنگی ایران و روم: جنگهای ایران و روم در دورة اشکانی؛ اهمیت ارمنستان در دورة اشکانی

• ارتش و نظام سربازگیری: اهمیت پیدایش مفهوم شاهنشاهی سواره نظام در دورة اشکانی

• شاهان رقیب: بحرانهای جانشینی در دورة اشکانی

• پایتختها و مراکز مهم قدرت سیاسی و اقتصادی در دورة اشکانی؛ سیستم ادارة کشور و جایگاه ساتراپها و مناطق نیمه مستقل: اصطالحات ملوک الطوایفی و فئودالیسم

• ساختار قدرت در دورة اشکانی: مبانی و ریشه های مشروعیت سیاسی در دورة اشکانی؛ مفاهیم »یونانیمآبی« و »ایرانگرایی« در دورة اشکانی: لقب »یوناندوست«

• زوال و فروپاشی اشکانیان؛ گاهشمار و جدول سالهای فرمانروایی شاهان اشکانی.

• مناسبات و روابط منطقهای و بین المللی اشکانیان در شرق و غرب.

الف) هدف کلی: آشنایی با مهمترین تحوالت سیاسی تاریخ ایران در دوران فرمانروایی مادها و هخامنشیان و تبادالت بین سرزمین ه ا در این دوران.

ب) اهداف ویژه: دانشجو باید بتواند: 1 .مهمترین وقایع سیاسی عصر مادها و حکومت هخ امنشیان را نام ببرد. 2 .ویژگیهای ساختار حکومتی، تشکیالت اداری و نظامی ماد و هخامنشی را شناخته و در مقایسه با یکدیگر و حکومتهای همجوار بیان کند. 3 .مهمترین تعامالت سیاسی حکومتهای ماد و هخامنشی با مناطق همجوار را دسته بندی شده ارائه کند. 4 .میراث سیاسی و حکومت داری مادها و هخامنشیان برای حکومتهای دیگر را برشمرد.

تاریخ ایران در دورة سلوکی و اشکانی

ارزیابی مستمر؛ آزمون میان ترم؛ آزمون نوشتاری پایان نیمسال؛ تحقیق پایانی؛ ارزیابی مجموعه فعالیت های کلاسی

ارائة دروس بوسیله استاد مطابق با محورهای اصلی سرفصل؛ برگزاری گفت وگوهای علمی؛ انجام تمرینهای نوشتاری(یادداشت و مقاله های کوتاه علمی)؛ ارائه مباحث منتخب بوسیله دانشجویان با استفاده از فناوریهای جدید؛ آموزش شیوه های جستجو در منابع متنوع متنی و غیرمتنی و چگونگی استخراج داده های علمی؛ نمایش فیلم های مستند آموزشی مطابق با سرفصل دروس، نشست ها و همایشهای تخصصی و تدوین گزارشهای مربوطه؛

16 جلسه

ارائة دروس بوسیله استاد مطابق با محورهای اصلی سرفصل؛ برگزاری گفت وگوهای علمی؛ انجام تمرینهای نوشتاری(یادداشت و مقاله های کوتاه علمی)؛ ارائه مباحث منتخب بوسیله دانشجویان با استفاده از فناوریهای جدید؛ آموزش شیوه های جستجو در منابع متنوع متنی و غیرمتنی و چگونگی استخراج داده های علمی؛ نمایش فیلم های مستند آموزشی مطابق با سرفصل دروس، نشست ها و همایشهای تخصصی و تدوین گزارشهای مربوطه؛

1 .آلتهایم؛ فرانتس (1392 )است ی ل، روت؛ گوبل، روبرت؛ تاریخ اقت صاد دولت ساسانی؛ مت رجم هوشن گ صادقی؛ تهران: علمی و فرهنگی. 2 .امیری باوندپور، سجاد (1398 )شهاد تنامههای سریانی مسیحیان ایران در عصر ساسانی، تهران: موسسه آبی پارسی؛ انتشارات پل فیروزه. 3 .پورشریعت ی، پروانه (1398 )افول و سقوط شاهنشاهی ساسانی، اتحادیه ساسانی ـ پارتی و فتح ایران به دست عربها؛ ترجمه: آوا واحدی نوایی؛ ویراستار علمی پدرام جم، تهران: نشرنی . 4 .تاریخ ایران کمبریج (1368 )ج 3( دو مجلد(؛ ترجمه حسن انوشه؛ تهران: امیرکبیر. 5 .جلی لی ان، شهرام (1396 )تاریخ تحوالت سی اسی ساسانی ان، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت(. 6 .دریایی، تورج (1382 )شاهنشاهی ساسانی؛ ترجمه : مرتضی ثاقب فر؛ تهران : ققنوس. 7 .دریایی، تورج (1397 )از جیحون تا فرات: ایرانشهر و دنیای ساسانی، خداداد رضاخانی؛ ترجمهی مریم بی جوند، تهران: انتشارات مروارید. 8 .رویدادنامه سریانی موسوم به رویدادنامه خوزستان: روایت ی از آخرین سالهای پادشاهی ساسان ی (1395 )ترجمه و تعلیقات خداداد رضاخانی، سجاد امیری باوندپور، تهران: حکمت س ینا. 9 .زرین کوب، عبدالحسین (1380 )تاریخ ایران باست ان: تاریخ سی اسی ساسانی ان؛ عب دالحسی ن زرین کوب، روزبه زرین کوب؛ ت هران: سازمان مطالعه وتدوین کت ب علوم انسانی دانشگاهها )سمت( 10.شیپمان، کالوس (1386 )م ب انی تاریخ ساسانی ان؛ ترجمه کی کاوس جهانداری؛ ت هران: نشر و پ ژوهش فرزان روز. 11 .فیشر، گرگ (1398 )در میان امپراطوریها اعراب، رومیان و ساسانیان در اواخر عهد باستان، ترجمه مهناز بابایی، تهران: حکمت سینا . 12.کریست ی ن سن ، آرتور )1387 )ایران در زمان ساسانی ان: تاریخ ایران ساسانی تا حمله عرب و وضع دولت و ملت در زمان ساسانی ان؛ ترجمه رشید یاسمی؛ تهران: زرین. 13.نولدکه، تئودور (1385 )تاریخ ایرانی ان و عربها در زمان ساسانی ان؛ ترجمه عب اس زریاب خویی؛ تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. 14.هامین آنتیال، یاکو (1399 )خداینامگ: شاهنامهی فارسی میانه، ترجمه مهناز بابائی، تهران : انتشارات مروارید.

-منابع و پژوهش های تاریخ ساسانی؛

-جایگاه و اهمیت تاریخ ایران ساسانی در چارچوب تاریخ ایران؛

-رویکردهای گوناگون تاریخنگاری مرتبط با ایران ساسانی؛ آشنایی با مورخان و آثار برجسته در حوزة تاریخ ساسانیان

• تشریح محدودة جغرافیایی و مرزهای حکومت ساسانی در ادوار مختلف؛

• وضعیت سیاسی ایران در آستانه تشکیل حکومت ساسانیان؛

• ساختار قدرت در دورة ساسانی: مبانی و ریشههای مشروعیت سیاسی؛ مفاهیم »ایرانشهری« و...

• رخدادها و تحوالت سیاسی ایران از تاسیس حکومت ساسانی تا پایان حکومت شاپور اول؛

• رخدادها و تحوالت سیاسی ایران از هرمزد اول تا پایان حکومت شاپور دوم؛

• رخدادها و تحوالت سیاسی ایران از شاپور سوم تا پایان حکومت پیروز ساسانی؛

• رخدادها و تحوالت سیاسی ایران از قباد اول تا پایان حکومت هرمزد چهارم؛

• رخدادها و تحوالت سیاسی ایران از حکومت خسرو اپرویز تا مرگ یزدگرد سوم؛

• بازماندگان خاندان ساسانی در چین؛ • دالیل ضعف و سقوط حکومت ساسانی؛

• مناسبات سیاسی و اقتصادی ساسانیان با ممالک همجوار: روم، ترکان، هیاطله، چین، هند،کوشانیان و عربها؛

-دورة خسرو اول انوشیروان

-تحولات مذهبی دورة ساسانی

-از خسرو پرویز تا سقوط ساسانی

الف) هدف کلی: آشنایی با سیر تحوالت سیاسی ایران در دورة ساسانی و فهم نتایج و پیامدهای این تحوالت در ادوار گوناگون.

ب) اهداف ویژه: دانشجو باید بتواند: 1 .مهمترین وقایع سیاسی حکومت ساسانیان را نام ببرد. 2 .ویژگیهای ساختار حکومتی، تشکیالت اداری و نظامی ساسانیان را شناخته و با حکومتهای پیشین و همچنین همجوار مقایسه کند. 3 .مهمترین تعامالت سیاسی حکومت ساسانی با مناطق همجوار و قدرتهای همسایه را دسته بندی شده توضیح دهد. . 4 .درباره مفاهیم مرتبط با مبانی مشروعیت سیاسی و ساخت قدرت در دوران ساسانی توضیح دهد. 5 .میراث سیاسی و حکومت داری ساسانیان برای حکومتهای دیگر را برشمرد.

تاریخ ایران از سقوط ساسانیان تا برآمدن سلسله های نیمه مستقل

ارزیابی مستمر؛ آزمون میان ترم؛ آزمون نوشتاری پایان نیمسال؛ تحقیق پایانی؛ ارزیابی مجموعه فعالیت های کلاسی

ارائة دروس بوسیله استاد مطابق با محورهای اصلی سرفصل؛ برگزاری گفت وگوهای علمی؛ انجام تمرینهای نوشتاری(یادداشت و مقاله های کوتاه علمی)؛ ارائه مباحث منتخب بوسیله دانشجویان با استفاده از فناوریهای جدید؛ آموزش شیوه های جستجو در منابع متنوع متنی و غیرمتنی و چگونگی استخراج داده های علمی؛ نمایش فیلم های مستند آموزشی مطابق با سرفصل دروس، نشست ها و همایشهای تخصصی و تدوین گزارشهای مربوطه؛

16 جلسه

ارائة دروس بوسیله استاد مطابق با محورهای اصلی سرفصل؛ برگزاری گفت وگوهای علمی؛ انجام تمرینهای نوشتاری(یادداشت و مقاله های کوتاه علمی)؛ ارائه مباحث منتخب بوسیله دانشجویان با استفاده از فناوریهای جدید؛ آموزش شیوه های جستجو در منابع متنوع متنی و غیرمتنی و چگونگی استخراج داده های علمی؛ نمایش فیلم های مستند آموزشی مطابق با سرفصل دروس، نشست ها و همایشهای تخصصی و تدوین گزارشهای مربوطه؛

اشپولر، برتولد (1380 )تاریخ ایران در قرون نخستین اسالم؛ 2 ج، ترجمه مریم میراحمدی و غالمرضا ورهرام؛ تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. 2 .اکبری، امیر (1388 )تاریخ حکومت طاهریان از آغاز تا انجام، تهران، سمت. 3 .باسورث و دیگران (1396 )مجموعه مقاالت آل بویه)اوضاع سیاسی، اجتماعی اقتصادی و فرهنگی(، ترجمه علی یحیایی، تهران، پژوهشکده تاریخ اسالم. 4 .تاریخ ایران کمبریج (1380 )ج4؛ ترجمه حسن انوشه؛ تهران: امیرکبیر. 5 .تاریخ جامع ایران (1393 )زیر نظر: کاظم موسوی بجنوردی، سرویراستار دورة اسالمی: صادق سجادی، تهران، انتشارات مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی، جلدهای ششم و هفتم، فصلهای متعدد. 6 .ترکمن ی آذر، پروین (1389 )تاریخ تحوالت سی اسی، اجت ماعی، اقت صادی و فرهن گی ایران در دوره صف اریان و علویان؛ و صالح پرگ اری؛ تهران: سازمان مطالعه وتدوین کت ب علوم انسانی دانشگاهها )سمت(. 7 .ترکمن ی آذر، پروین (1397 )دی لمی ان در گست ره تاریخ ایران ) حکومت های محلی، آلزیار، آلبویه(؛ تهران: سازمان مطالعه وتدوین کت ب علوم انسانی دانشگاهها )سمت(. 8 .حاتمی، امیرحسین (1397 )پایان دو قرن سکوت: نخستین پویه ها در راه استقلال، تهران: ققنوس. 9 .زرین کوب، عبدالحسین (1379 )تاریخ ایران بعد از اسالم؛ تهران: امیرکبیر. 10.رضایی باغ بیدی، حسن (1393 )سکه های ایران در دوره اسالمی از آغاز تا برآمدن سلجوقیان، تهران، سمت. 11.کرمر، جوئل (1375 )احی ای فرهن گی در عهد آلبویه: انسانگرایی در عصر رنسانس اسالمی؛ ترجمه محمدسعی د حن ایی کاشانی، مرکز نشر دانشگاهی. 12.کسروی، احمد (1377 )شهریاران گمنام، تهران، جامی. 13.مت ز، آدام (1362 )ت مدن اسالمی در قرن چهارم هجری، یارنسانس اسالمی؛ ترجمه علی رضا ذکاوتیقراگزلو؛ تهران: امی رکبیر. 14.ناجی، محمدرضا (1392 )فرهنگ و تمدن اسالمی در قلمرو سامانیان؛ تهران: امیرکبیر. 15.یغمایی، حسن (1370 )تاریخ دولت صفاریان، تهران، دنیای کتاب.

-تبیین اهمیت دوره تاریخی مورد نظر در سیر تاریخ ایران؛ دسته بندی و بررسی منابع اصلی تاریخ ایران دربارة هر یک از حکومتهای طاهری، صفاری، سامانی و آل بویه و آشنایی با نگاه نقادانه به پژوهش های مربوط به این دوره

• عبور از حاکمیت مستقیم ایران به حاکمیت حکام ایرانی(امارت استکفا و استیال)

• تاریخ طاهریان: - پیشینه، منشأ و قلمرو؛ تاریخنگاری، منبع شناسی و تحقیقات - تاریخ سیاسی طاهریان؛ روابط با دولتهای هم جوار و خلافت- اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی(دیوانساالری، تجارت، زمینداری، سکه شناسی، اوضاع مذهبی، اوضاع علمی، هنر و معماری و غیره)

• تاریخ علویان طبرستان - پیشینه، منشأ و قلمرو؛ تاریخنگاری، منبع شناسی و تحقیقات - تاریخ سیاسی علویان ؛ روابط با دولتهای هم جوار و خلافت

-اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی(دیوانساالری، تجارت، زمینداری، سکه شناسی، اوضاع مذهبی، و غیره)

• تاریخ صفاریان: - پیشینه، منشأ و قلمرو؛ تاریخنگاری، منبع شناسی و تحقیقات - تاریخ سیاسی صفاریان؛ روابط با دولتهای هم جوار و خالفت - اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی(دیوانساالری، تجارت، زمینداری، سکه شناسی، اوضاع مذهبی، اوضاع علمی، هنر و معماری و غیره)

• تاریخ سامانیان: - پیشینه، منشأ و قلمرو؛ تاریخنگاری، منبع شناسی و تحقیقات - تاریخ سیاسی سامانیان؛ استفاده از ترکان در ساختار نظامی و سیاسی و تضعیف جایگاه دهقانان؛ - گسترش اسالم در مرزهای چین - اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی(دیوانسالاری، تجارت، زمینداری، سکه شناسی، اوضاع مذهبی، اوضاع علمی، هنر و معماری و غیره) - روابط با دولتهای همجوار، خالفت عباسی، چین و شرق اروپا

• تاریخ آل بویه: - منشأ، پیشینه و قلمرو؛ تاریخنگاری، منبع شناسی و تحقیقات -

تاریخ سیاسی آل بویه - تعامل و تقابل دو نهاد خالفت و سلطنت؛ شعبه های حکومت آل بویه

- اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی(دیوانسالاری، تجارت، زمینداری، سکه شناسی، اوضاع مذهبی، اوضاع علمی، هنر و معماری و غیره)

- روابط با دولتهای همجوار(آل زیار، غزنویان، آل کاکویه، فاطمیان، حمدانیان، قرامطه، سامانیان و غیره)

؛ تجارت خلیج فارس - جایگاه مذهب تشیع در دوره آل بویه

• تاریخ خاندانهای محلی کوچک: آل مأمون؛ سیمجوریان؛ بانیجوریان؛ آل محتاج؛ آل باوند؛ آل فریغون؛ شروانشاهیان؛ آل مسافر؛ آل جستان و....

الف) هدف کلی: آشنایی با تحولات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایران طی سدههای سوم و چهارم هجری و شناخت جایگاه ایران به صورت مستقل و نیز در پیوند با خالفت عباسی

ب) اهداف ویژه: دانشجو باید بتواند: 1 .شاخصه های اصلی فرهنگ و تمدن ایران در سدههای سوم و چهارم هجری را بیان کند. 2 .زمینههای شکلگیری دولت های مستقل و نیمه مستقل در شرق خالفت اسالمی را به تفکیک هریک از حکومتها توضیح دهد. 3 .مهمترین وقایع سیاسی حکومت های طاهری، صفاری، سامانی، علویان و آل بویه را بیان کند. 4 .وجوه مت مایز اقتصادی، فرهنگی و مذهبی هر یک از حکومت های طاهری، صفاری، سامانی و آل بویه را به تفکیک را طرح کند. 5 .مناسبات هریک از این حکومت ها با یکدیگر و با خالفت عباسی را شرح دهد.

تاریخ  ایران در دورۀ ساسانیان،

ارزیابی مستمر؛ آزمون میان ترم؛ آزمون نوشتاری پایان نیمسال؛ تحقیق پایانی؛ ارزیابی مجموعه فعالیت های کلاسی

ارائة دروس بوسیله استاد مطابق با محورهای اصلی سرفصل؛ برگزاری گفت وگوهای علمی؛ انجام تمرینهای نوشتاری(یادداشت و مقاله های کوتاه علمی)؛ ارائه مباحث منتخب بوسیله دانشجویان با استفاده از فناوریهای جدید؛ آموزش شیوه های جستجو در منابع متنوع متنی و غیرمتنی و چگونگی استخراج داده های علمی؛ نمایش فیلم های مستند آموزشی مطابق با سرفصل دروس، نشست ها و همایشهای تخصصی و تدوین گزارشهای مربوطه؛

16 جلسه

ارائة دروس بوسیله استاد مطابق با محورهای اصلی سرفصل؛ برگزاری گفت وگوهای علمی؛ انجام تمرینهای نوشتاری(یادداشت و مقاله های کوتاه علمی)؛ ارائه مباحث منتخب بوسیله دانشجویان با استفاده از فناوریهای جدید؛ آموزش شیوه های جستجو در منابع متنوع متنی و غیرمتنی و چگونگی استخراج داده های علمی؛ نمایش فیلم های مستند آموزشی مطابق با سرفصل دروس، نشست ها و همایشهای تخصصی و تدوین گزارشهای مربوطه؛

1 .اجت هادی، ابوالق اسم (1363 )بررسی وضع مالی و مالی ه مسلمی ن : از آغاز تا پایان دوره امویان؛ تهران: سروش. 2 .اشپولر، برتولد (1380 )تاریخ ایران در قرون نخستین اسالم؛ 2ج؛ ترجمه مریم میراحمدی و غالمرضا ورهرام، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. 3 .بالذری، احمد بن یحیی (1367 )فتوح البلدان، ترجمه: محمد توکل، تهران: نشر نقره. 4 .بولت، ریچارد (1364 )گروش به اسالم در قرون می انه: پژوهشی نوین در تاریخ اجت ماعی اسالم؛ ترجمه محمدحسی ن وقار؛ تهران: نشر تاریخ ایران. 5 .پورشریعت ی، پروانه (1398 )افول و سقوط شاهنشاهی ساسانی: اتحادیه ساسانی ـ پارتی و فتح ایران به دست عربها؛ ترجمه: آوا واحدینوایی، تهران: نشرنی . 6 .تاریخ جامع ایران (1393 )زیر نظر: کاظم موسوی بجنوردی، سرویراستار دورة اسالمی: صادق سجادی، تهران، انتشارات مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسالمی، جلد ششم، فصلهای متعدد. 7 .چوکسی، جمشید گرشاسب (1386 )ستیز و سازش؛ ترجمه نادر میرسعیدی؛ تهران: ققنوس. 8 .زرین کوب، عبدالحسین (1379 )تاریخ ایران بعد از اسالم؛ تهران: امیرکبیر. 9 .زرین کوب، عبدالحسین (1368 )تاریخ مردم ایران، از سقوط ساسانیان تا برآمدن آل بویه؛ 2 ج؛ تهران: امیرکبیر. 10.ساوران، اسکات (1398 )اعراب و ایرانیان: بر اساس روایت فتوحات اسالمی، سمانه کدخدایی مرغزار، تهران: نشر علم. 11.صدیق ی، غالمحسین (1372 )جنبش های دین ی ایرانی در قرنهای دوم و سوم هجری؛ تهران: پاژنگ. 12.فرای، ریچارد نلسون (1380 )عصر زرین فرهنگ ایران؛ ترجمه مسعود رجبنیا؛ تهران: سروش. 13.فیشر، گرگ (1398 )در می ان امپراطوریها اعراب، رومی ان و ساسانی ان در اواخر عهد باستان، ترجمه مهناز بابایی، تهران: حکمت سی نا. 14.کرتیس، وستا سرخوش و دیگران (1393 )برآمدن اسالم؛ ترجمه کاظم فیروزمند؛ تهران: نشر مرکز. 15.مفتخری، حسین (1398 )تاریخ ایران از ورود مسلمانان تا برآمدن طاهریان، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسان ی دانشگاهها)سمت(. 16.موحد، محمدعلی (1397 )در کشاکش دین و دولت، تهران، نشر ماهی

• تبیین اهمیت دوره تاریخی مورد نظر در سیر تاریخ ایران؛ دستهبندی و بررسی منابع اصلی تاریخ ایران در این دوره (منابع مکتوب به زبانهای عربی، سریانی، ارمنی، یونانی، التین، و....؛ داده ها ی باستان شناسی و سکه هاا و ..) و آشنایی نقادانه با پژوهش های مربوط به این دوره

• جغرافیای تاریخی ایران هم عصر با آغاز فتوح در سرحدات غربی؛

• معرفی زمین ههای رویارویی اعراب مسلمان با ایرانیان و بررسی روند سرنگونی نظام ساسانی؛ بررسی وضعیت سیاسی ایران در دو قرن نخس ت هجری:

• آغاز فتوح اسال می در ایران و معرفی نخستین فاتحان؛ • نقش شهرهای نوبنیاد اسالمی در گسترش فتوح در ایران؛ چگونگی فتوح در ایران: فتح به صلح و فتح به عنوه؛

• خط سیر ورود اعراب مسلمان به ایران؛ تقابالت نظامی ساسانیان و خط سیر گریز از مقابل فاتحان؛

• چرایی و چگونگی سقوط ساسانیان؛ • وضعیت ایران در عصر خلفای اسالمی پیشا اموی؛ • وضعیت سیاسی ایران در عصر والیان اموی و معرفی جنبش های سیاسی مخالف امویان در ایران؛

• نقش ایرانیان در جنبش های مخالف امویان: خوارج، مختار، زیدیه؛

• نقش ایرانیان در روند انتقال قدرت به عباسیان: دعوت جدید و ابومسلم؛

• جنبش های ایرانیان علیه عباسیان: به افرید، راوندیه، سنباد، استادسیس، خرمدینان و..

• معرفی و بررسی خاندانهای ایرانی تاثیرگذار بر نظام اداری خالفت اسالمی: خاندان برمکی، خاندان سهل؛ • معرفی امارتهای ایرانی استکفا و استیال در عصر اول خالفت عباسی؛

• معرفی سرآغاز شکلگیری دولتهای محلی در ایران: طاهریان، علویان، دولتها ی محلی شمال ایران. وضعیت اقتصادی ایران در دو قرن نخست هجری:

• تاثیرات اقتصادی فتوح بر جامعه ایران و تغییر الگوهای اقتصادی؛ وضعیت اقتصاد شهری و روستایی در ایران عصر اموی و عب اسی؛ نقش ایرانی ان در شکلگیری نهادی اقتصادی سدههای نخستین اسالمی.

• سیاستهای مالی و تغییرات اقتصادی در ایران و شکلگیری مالیاتهای اسالمی و انواع آن در ایران با توجه به الگوی اقتصادی سواد )گزیت و خراج و انواع آن در ایران(؛

• وضعیت اقتصادی شهرهای در دو قرن نخست ( شهرهای تجاری و بازرگانی، کشاورزی و نظامی و..... در ایران)؛

• وضعیت راههای داخلی و خارجی ایران؛ بحرانهای اقتصادی در دو قرن نخست هجری؛ وضعیت فرهنگی ایران در دو قرن نخست هجری:

• معرفی وضعیت دین و آیین زرتشت و معرفی جامعه زرتشتی در ایران معاصر فتوح و پس از سقوط ساسانی ان (شکلگیری مف هوم اهل ذمه)؛ • جریانهای مذهبی و جنبش های دینی در ایران مقارن فتوح اسالمی و عصر خالفت: مزدکیه و زنادقه؛

• تعامالت و تقابالت دینی میان زرتشتیان و مسلمانان؛

• فرایند چگونگی تغییر دین و رشد تکاپوهای فکری در ایران سد ههای نخستین اسال می؛ • وضعیت زبان در ایران: زبان فارسی و زبان عربی؛ آیین ها و آداب و رسوم؛

• خدمات متقابل فرهنگی ایران و اسالم؛ نقش ایرانیان در حرکتها ی فرهنگی و نهضت علمی جهان اسالم. وضعیت اجتماعی ایران در دو قرن نخست هجری: • طبقات اجتماعی در ایران در آستانه ورود اسالم؛ تاث یر اسالم بر حیات اجتماعی ایرانیان؛

• مهاجرتهای اعراب به ایران و پراکندگی کانونهای مهاجرپذیر در ایران؛ • تشریح موضوع موالیگری، بروز اعتراضهای اجتماعی و شکلگیری جنبش های شعوبی در ایران؛ • تاثیر اسالم بر تغییرات اجتماعی در ایران؛ تاثیر ایرانیان بر شکلگیری نهادهای اجتماعی در اسالم.

الف)هدف کلی: آشنایی با تحوالت سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایران طی سده های اول و دوم هجری آشنایی با روند فتوحات و ورود عربهای مسلمانان به جامعه ایران و فرآیند اسالم پذیری در این دو قرن

ب) اهداف ویژه: دانشجو باید بتواند: 1 .مهمترین رویکردها و آرای پژوه ش ها درباره موضوع فتوحات و گسترش اسال م در ایران را نام ببرد. 2 .زمینه ها و پیامدهای فتوحات اعراب مسلمان در ایران را شرح دهد؛ 3 .فرایند اسالم پذیری ایرانیان مربوط در این دو قرن را تشریح نماید؛ 4 .دربارة وضعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دو قرن اول و دوم هجری به تفکیک توضیح دهد؛ 5 .جنب ش های اجتماعی و سیاسی مخالف امویان و عباس یان در ایران را نام ببرد. زمینه های تشکیل حکومتهای متقارن را توضیح دهید.

زبان عمومی

ارزیابی مستمر؛ آزمون میان ترم؛ آزمون نوشتاری پایان نیمسال؛ تحقیق پایانی؛ ارزیابی مجموعه فعالیت های کلاسی

ارائة دروس بوسیلة استاد مطابق با محورهای اصلی سرفصل؛ خواندن، درک  و معنای متون تاریخی از زبان انگلیسی به زبان فارسی از منابع تاریخی و دایره المعارف ها،  برگزاری گفت وگوهای علمی؛ انجام تمرینهای نوشتاری(یادداشت و مقاله های کوتاه علمی)؛ ارائة مباحث منتخب بوسیله دانشجویان با استفاده از فناوریهای جدید؛ آموزش شیوه های جستجو در منابع متنوع متنی و غیرمتنی و چگونگی استخراج داده های علمی؛ حضور فعال در نشست ها و همایشهای تخصصی و تدوین گزارش های مربوطه؛

16 جلسة کلاسی

ارائة دروس بوسیلة استاد مطابق با محورهای اصلی سرفصل؛ خواندن، درک  و معنای متون تاریخی از زبان انگلیسی به زبان فارسی از منابع تاریخی و دایره المعارف ها،  برگزاری گفت وگوهای علمی؛ انجام تمرینهای نوشتاری(یادداشت و مقاله های کوتاه علمی)؛ ارائة مباحث منتخب بوسیله دانشجویان با استفاده از فناوریهای جدید؛ آموزش شیوه های جستجو در منابع متنوع متنی و غیرمتنی و چگونگی استخراج داده های علمی؛ حضور فعال در نشست ها و همایشهای تخصصی و تدوین گزارش های مربوطه؛

.پورجوادی، نصرالله(1366 )درباره ترجمه: برگزیدة مقاله های نشر دانش ؛ تهران، مرکز نشر دانشگاهی. 2 .صفوی، سیدمحمد (1386 )انگلیسی برای دانشجویان رشتة تاریخ؛ تهران: سمت. 3 .میرزاسوزنی، صمد (1398 )ترجمة متون ساده، ت هران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت( 4 .مدخلهای منتخب دائره المعارفهای مرتبط با موضوع تاریخ ایران، تاریخ اسلامو یا تاریخ جهان؛ از قبیل:

• Encyclopædia of Islam (1960-2005) Edited by P. J. Bearman, Th. Bianquis, C. E. Bosworth, E. van Donzel, W. P. Heinrichs et al., 2nd Edition., 12 vols. with indexes, etc., Leiden: E. J. Brill; • Encyclopædia of Islam; 3rd Edition., available online. • Encyclopaedia Iranica (1985-2011) Encyclopædia Iranica Foundation; http://www.iranicaonline.org/ • The Cambridge History of Iran; Volume 1, The Land of Iran (1968) Edited by W. B. Fisher; Published online: 28 March 2008. • The Cambridge History of Iran; Volume 2, The Median and Achaemenian Periods (1985) Edited by I. Gershevitch. • The Cambridge History of Iran; Volume 3, The Seleucid, Parthian and Sasanid Periods (1983) Part 1& 2; Edited by E. Yarshater. • The Cambridge History of Iran; Volume 4, The Period from the Arab Invasion to the Saljuqs (1975) Edited by R. N. Frye. • The Cambridge History of Iran; Volume 5, The Saljuq and Mongol Periods (1968) Edited by J. A. Boyle. • The Cambridge History of Iran; Volume 6, The Timurid and Safavid Periods (1986) Edited by Peter Jackson, Lawrence Lockhart. • The Cambridge History of Iran; Volume 7; From Nadir Shah to the Islamic Republic (1991) Edited by P. Avery, G. R. G. Hambly, C. Melville.

• تبیین اهمیت فهم متون انگلیسی در مطالعات تاریخی

• شرح انواع فهم متون تاریخی به زبان انگلیسی

-فهم متن برای درک اولیه؛

فهم متن برای ارجاع؛

فهم متن برای ترجمه و...

• آشنایی با ظرایف، نکات و اشتباهات رایج مرتبط با فهم متون تاریخی به زبان انگلیسی

• مراحل ترجمه یک متن تاریخی به زبان انگلیسی و معرفی ظرفیتهای دنیای مجازی برای ترجمه

• معرفی فرهنگهای واژگان مناسب برای درک و ترجمه متون تاریخی از زبان انگلیسی

• قرائت مت ن های مت عدد از متون تاریخی به زبان انگلیسی با تاکید بر آشنایی با تحولات تاریخ ایران و جهان

الف) هدف کلی: رشد و تقویت توانایی دانشجویان در خواندن روان، فهم محتوا و دریافت صحیح متون تاریخی به زبان انگلیسی.

ب) اهداف ویژه: دانشجو باید بتواند: 1 .اصول و فن ون الزم برای فهم متون تاریخی به زبان انگلیسی را نام ببرد؛ 2 .اصطالحات و مفاهیم مهم در متون تاریخی به زبان انگلیسی را بشناسد؛ 3 .فرهنگهای واژگانی مناسب برای ترجمه متون تاریخی از زبان انگلیسی اعم از چاپی و مجازی را بشناسد و چگونگی استفاده از آنها را بداند؛ 4 .از مهارت نسبی در قرائت و فهم محتوای متون تاریخنگاری به زبان انگلیسی (متون غیر دشوار) برخوردار باشد.