تعیین پتانسیل آلودگی آبخوان تحت فشار دشت تبریز

چکیده مقاله

تعیین نواحی مستعد آلودگی در آبخوان های محبوس کمتر مورد توجه قرار گرفته است. به طوری که این پژوهش اولین مورد از این مطالعات در ایران بوده و بر روی آبخوان تحت فشار دشت تبریز انجام شده است. این آبخوان در معرض آلودگی بوسیله آلاینده های مختلفی می باشد که ممکن است از مناطق مسکونی، صنعتی و یا کشاورزی آزاد شوند. ابتدا با استفاده از اطلاعات لاگ های اکتشافی و خصوصیات هیدروشیمیایی آبخوان، دو سفره آزاد و تحت فشار از هم تفکیک گردید. به منظور ارزیابی آسیب پذیری آبخوان تحت فشار پنج پارامتر هیدروژئولوژیک مؤثر بر آلودگی آبهای زیرزمینی (سطح پیزومتریک، محیط آبخوان، فاصله مرز سفره تحت فشار از سفره آزاد، هدایت هیدرولیکی، اندیس پتانسیل آلودگی کل سفره آزاد) معرفی و استفاده گردید. از تلفیق خطی نقشه های رستری مربوط به پارامترهای فوق با استفاده از تکنیک های همپوشانی، میزان اندیس نهایی برای کل منطقه بین 202 و 47 برآورد گردید. نتایج مدل نشان داد که بخش شمال شرقی و شرق آبخوان آسیب پذیری زیاد را شامل می شود و به جز بخش های کمی در غرب منطقه و قسمت های جنوب منطقه مورد مطالعه که در محدوده با خطر آلودگی کم و کم تا متوسط قرار می گیرد، سایر قسمت ها دارای آسیب پذیری متوسط تا زیاد است. در نهایت مدل به کمک نقشه پراکندگی مقادیر نیترات صحت سنجی گردید و با بررسی ارتباط مکانی بین کاربری اراضی و نقشه آسیب پذیری مشخص شد بیشتر نواحی تحت خطر ناشی از منابع آلودگی انسانی می باشند. در نهایت پیشنهاد می شود نظارت بیشتری بر آلایندگی واحدهای صنعتی در مناطقی با آسیب پذیری بالا اعمال شود و از استقرار واحدهای صنعتی جدید اجتناب گردد.