ارزیابی اثرات زیست محیطی فلزات سنگین ناشی از کانسار پورفیری مس–مولیبدن در منطقه هفت چشمه، شمال غرب ورزقان- آذربایجان شرقی

چکیده مقاله

کانسار پورفیری مس- مولیبدن هفت چشمه در 28 کیلومتری شمال غرب شهرستان ورزقان در استان آذربایجان شرقی واقع شده است. به منظور ارزیابی ویژگی های هیدروژئوشیمیایی و غلظت برخی فلزات سنگین در منابع آب منطقه، تعداد 14 نمونه از آب های زیرزمینی (چشمه و سطوح نشتی) و 10 نمونه از آب سطحی منطقه جمع آوری و غلظت کاتیون ها و آنیون های اصلی (Mg, Na, K, Ca, SO4, HCO3, CO3, Cl) و نیز فلزات Zn, Pb, Mo, Cu در آنها تعیین شد. بررسی های کیفی این نمونه ها نشان داد بیشتر نمونه هایی که از محدوده توده کانسار برداشته شده دارای pH پایین تر از 5 می باشد، که نشان دهنده آزاد شدن عناصر از سازندها و کانی ها شده و کیفیت آب را از نظر مصارف شرب، کشاورزی و صنعتی پایین آورده است، اما با دور شدن از کانسار در جهت جریان، غلظت آلاینده ها کم و کیفیت آب در منابع مذکور افزایش می یابند. غلظت Pb و Mo در نمونه های نزدیک کانسار (35درصد نمونه ها) بالاتر از حد استاندارد ولی غلظت Cu و Zn در تمامی نمونه ها پایین تر از حد استاندارد بود. مقادیر شاخص آلودگی فلزات سنگین (HPI) و شاخص فلزی (MI) نشان دادند که آب سطحی و زیرزمینی ایستگاههای نزدیک کانسار  (30 درصد نمونه ها) غیر قابل آشامیدن بوده و برای سلامتی انسان مضر می باشد. همبستگی غلظت فلزات Cu, Zn و Pb به جز مولیبدن با pH منفی بوده و غلظت این فلزات سنگین در زهاب کانسار با کاهش pH افزایش یافت. نتیجه این تحقیق لزوم انجام مطالعات بررسی اثرات زیست محیطی این کانسار پیش از بهره برداری آن را نشان می دهد.