ارائه مدل مناسب برای ارزیابی آسیب پذیری آبخوان دشت تبریز در برابر فعالیت های کشاورزی

چکیده مقاله

بهترین راه حل برای محافظت از آبخوان ها، جلوگیری از ورود آلودگی به آبخوان به جای بهسازی آبخوان های آلوده است. بدین منظور باید میزان آسیب پذیری آبخوان ها ارزیابی شود. در این پژوهش، از مدل های SINTACS ،DRASTIC و SI برای ارزیابی آسیب پذیری ذاتی آبخوان دشت تبریز استفاده شد. در این راستا، داده ها شامل نقشه هـای محـیط آبخوان، محیط منطقه اشباع، سطح آب زیرزمینی، نرخ تخلیه، محیط خاک، رسانایی هیدرولیکی، توپوگرافی و کاربری اراضی و سپس نقشه پهنه بندی آسیب پذیری برای هر مدل تهیه شد. برای ارزیابی کارایی مدل ها، همبستگی بین شاخص آسیب پذیری و غلظت نیترات محاسبه شد. مدل DRASTIC با توجه به سطح معنی داری ضریب همبستگی محاسبه شده با استفاده از روش اصلاح پارامتر واسنجی شد. نتایج نشان داد که مدل DRASTICاصلاحی با ضریب همبستگی /0 724بهترین مدل برای ارزیابی آسیب پذیری آبخوان است. در نهایت، با همپوشانی نقشه های آسیب پذیری و کاربری اراضی، نواحی تأثیرپذیر از آلودگی ناشی از فعالیت های کشاورزی مشخص شدند. بر این اساس بیشتر نواحی آبخوان در خطر آسیب پذیری متوسط و پائین و 31/4 درصد از آنها در خطر آسیب پذیری بالا قرار دارند. بنابراین برای جلوگیری از افزایش آسیب پذیری آبخوان مورد بررسی پیشنهاد می شـود استفاده از کودها و آفت کش ها در زمین های کشاورزی دشت تبریز کاهش یابد.