ارزیابی پتانسیل توسعه کارست در تاقدیس کبیر کوه استان ایلام با استفاده از تلفیق فازی و روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و سنجش از دور و GIS

چکیده مقاله

کشف منابع آب زیر زمینی به عنوان یکی از راه های تأمین آب شرب در جهان با توجه به نیـاز روزافزون جهانیان به آب، امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. در این تحقیق به بررسی درجه اهمیت عوامل موثر در توسعه کارست در بخشی از پهنه کارستی زاگرس در محدوده تاقـدیس کبیرکوه در استان ایلام پرداخته شده است. بدین منظور لایه های اطلاعاتی لیتولـوژی، چگـالی خطواره ها، شیب سطح زمین، بارش، ارتفاع، پوشش گیاهی و تراکم آبراهـه هـا بـا اسـتفاده از اطلاعات رقومی سنجش از دور، نقشه های زمین شناسی، نقشه های توپوگرافی و آمـار بـارش فراهم شد و برای تهیه مدل پتانسیل توسعه کارست بـه نـرم افـزار ArcGISمعرفـی شـد. لایه های اطلاعاتی مختلف با اعمال قضاوت کارشناسی و بازدید های صحرایی به صورت نقشه های معیار طبقه بندی شده و با توجه به درجه اهمیت هرکدام از پارامترها رتبه ای از 1 تا 9 داده شده و همچنین به هر لایه براساس اولویت در پتانسیل توسعه کارست و با استفاده از فرآینـد تحلیل سلسله مراتبی (AHP) وزن مناسب اختصاص داده شد. سپس لایـه هـا بـه نـرم افـزار Idrisi انتقال یافته و با استفاده از روش فازی استاندارد سازی روی آنها اعمـال شـده اسـت. سپس برای تهیه نقشه پتانسیل توسعه کارست لایه های موجود با روش هم پوشانی در محیط نرم افزار Idrisiبا استفاده از ماژول Image Calculatorبا هم تلفیق شدند. در این روش وزن هر لایه با توجه به تأثیری که آن لایه در توسعه کارست دارد به صورت درصد و نقشه یا مـدلی بدست آمد که توسعه کارست را در سازندهای مختلف دارای پتانسیل نشـان مـی دهـد. آنـالیز حساسیت مدل مذکور نشان داد که مهمترین پـارامتر تأثیرگـذار بـر روی توسـعه کارسـت در تاقدیس کبیرکوه، پارامتر لیتولوژی می باشد. این مدل با استفاده از آمار چشمه هـای منطقـه و حوضه آبگیر آنها بویژه چشمه های پر آب منطقه ارزیابی و صـحت سـنجی گردیـد. بطوری کـه همخوانی مطلوبی بین حوضه آبگیر چشمه های پر آب منطقه و مناطق با توسعه کارست مشاهده گردید.