ارزیابی توسعه کارست بر اساس هیدروژئولوژی چشمه های کارستی استان اردبیل و بررسی نقش تکتونیک و لیتولوژی در توسعه آن

چکیده مقاله

بررسی ساختار منطقه و ویژگی های هیدروژئولوژی چشمه­های کارستی می­تواند راهنمای مناسبی برای ارزیابی توسعه کارست در یک منطقه باشد. بدین منظور در این پژوهش، از نقشه­ی زمین­شناسی استان اردبیل برای مشخص کردن سازندهای زمین­شناسی منطقه، از لایه­های رقومی شده سایت زمین­شناسی برای موقعیت غارها و از داده­های دبی و هیدروشیمی چشمه­ها (EC, pH) برای بررسی هیدروژئولوژی چشمه­های کارستی استفاده گردید. بر اساس نتایج حاصل، مساحت واحدهای کارستی استان اردبیل حدود 53/74 کیلومتر مربع برآورد گردید؛ که 42/0 درصد از مساحت کل استان را  به خود اختصاص می­ دهد. بر اساس نتایج بررسی چشمه­ها، 37/0 درصد از کل چشمه­های موجود در استان اردبیل، شامل 12 دهنه چشمه با آبدهی 378400 لیتر بر ثانیه، از نوع چشمه­های کارستی می­باشد.  حداکثر و حداقل  دبی این چشمه­ها  به ترتیب برابر با 6 و 1/0 لیتر بر ثانیه بوده که بر روی سازند­های زمین شناسی آهک کرتاسه شکل گرفته­اند. دبی پایین اکثر چشمه­های کارستی حاکی از توسعه سیستم جریان افشان در واحد­های کارستی استان اردبیل می­باشد. نتایج حاصل از بررسی غارها نشان می­دهد که از بین 46 غار شناسایی شده در منطقه، هیچکدام از آن­ها روی واحدهای کارستی شکل نگرفته­اند؛ بلکه غالبا بر روی واحدهایی با تخلخل یگانه تشکیل شده­اند. همچنین اکثر غارهای منطقه به جز تعداد معدودی در شمال و جنوب  استان در محدوده­ی بدون گسل تشکیل شده­اند.