بررسی تأثیر خشکسالی هواشناسی بر خصوصیات کمی و کیفی آب های زیرزمینی (مطالعه موردی دشت مرند)

چکیده مقاله

در این پژوهش، دوره ­های متوالی خشکسالی هواشناسی و هیدروژئولوژی با استفاده از شاخص خشکسالی SPI و SWI در 6 بازه زمانی (6، 9، 12، 18، 24 و 48 ماهه) بررسی شد. برای این منظور، از متوسط بارش ماهانه 7 ایستگاه باران سنجی در دوره آماری (91-1359)، داده ­های مربوط به پارامتر­های کیفیت 70 حلقه چاه بهره برداری و داده‌های ماهانه سطح آب 23 پیزومتر در دوره آماری (90-1380) استفاده شد. نقشه­ های مربوطه با استفاده از نرم ­افزار Arc Gis و با روش کریجینگ تهیه و ترسیم شدند. نتایج بررسی مقادیر SPI نشان داد که خشکسالی هواشناسی از نظر مکانی دارای روند مشخصی نمی­ باشد در حالی که خشکسالی­ آب ­های زیرزمینی در غرب آبخوان بیش از شرق آن بوده است. جهت بررسی اثرات خشکسالی بر افت سطح ایستابی، بهترین همبستگی بین آنها، 720/0-با تأخیر زمانی 5 ماهه است که در سطح 1 درصد معنی‌دار بوده که تأثیرپذیری منابع آب زیرزمینی را با یک تأخیر 5 ماهه نمایان می ­سازد. همچنین نتایج بررسی داده ­های ماهانه سطح آب در دوره آماری (90-1380) نشان داد که تراز آب زیرزمینی دشت دارای روند منفی بوده که با افت حدود 3 متر مواجه بوده است. از نظر کیفیت شیمیایی آب­ های زیرزمینی بر اساس شاخص ­های  قابلیت هدایت الکتریکی (EC)، نسبت جذب سدیم (SAR) و کلر (Cl) نشان داد که از مرکز آبخوان به طرف خروجی از کیفیت آن­ها کاسته شده است. همچنین بررسی مقادیر کیفیت آب برای مصارف کشاورزی بر مبنای دیاگرام ویلکاکس نشان داد که در خشکسالی 90-1389 حدود 44 درصد آب­ های زیرزمینی دشت مرند دارای کیفیت خیلی شور می ­باشند.