بررسی منشا و مکانیسم تشکیل گل فشان های منطقه سیوان در شمال غرب تبریز

چکیده مقاله

گل­فشان­های منطقه سیوان از پدیده­های منحصربفردی هستند که ارتباط تنگاتنگی با واحدهای رسوبی چین­خورده و دانه­ریز میوسن دارند. این گل­فشان­ها بصورت اشکال مخروطی فرسایش­یافته و خاموش یا نیمه فعال و نیز حوضچه­های گل در منطقه گسترش دارند. نتایج آنالیز نمونه­های رسوب به لحاظ بافتی، آن­ها را در گروه گل­سنگ و سیلت رسی به ترتیب در طبقه­بندی فولک و شپارد قرار می­دهد. کوارتز، فلدسپات­ها، میکاها، انواع کانی­های سنگین، کانی­های رسی (ایلیت و کلریت) و خرده­سنگ­ها (دگرگونی، کربناته و آتشفشانی) از اجزاء تشکیل­دهنده این رسوبات هستند. شواهد کانی­شناسی بیانگر منشاء رسوبات از سنگ­های دگرگونی و احتمالا آتشفشانی منطقه است. میزان کربنات کلسیم در نمونه­های گل بین 19 تا 45 درصد متغیر بوده و بر این اساس رسوبات گلفشان­ها، از نوع گل آهکی، مارن رسی و مارن می­باشند. تشکیل گلفشان­های سیوان در ارتباط با عواملی مانند حضور رسوبات دانه­ریز میوسن، ضخامت رسوبات منطقه و تاثیر فشارهای روباره و تکتونیک ناحیه­ای می­تواند باشد. همچنین حضور گنبد نمکی پنهان طبق نقشه زمین­شناسی و نیز عوارض سطحی، می­تواند از عوامل موثر در تشکیل و فعالیت گل­فشان­های این ناحیه بوده باشد. این گل­فشان­ها به لحاظ ترکیب رسوب، آب و مکانیسم تشکیل قابل مقایسه با گل­فشان­های حواشی حوضه خزر هستند که با شرایط تکتونیکی- رسوب­گذاری حوضه آن­ها می­تواند مرتبط باشد.