اثر شوری، کود فسفر و کشت مخلوط گندم، خلر و ماشک بر فسفر قابل‌جذب و شکل‌های فسفر معدنی در یک خاک شن لومی

چکیده مقاله

در این پژوهش، دو آزمایش جداگانه هر یک به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی و با سه تکرار انجام شد. در آزمایش اول، اثر کشت، شوری و کود فسفر بر Olsen-P و شکل‌های فسفر معدنی با سه عامل نوع کشت در شش سطح (بدون کشت، تک‌کشتی گندم، تک‌کشتی خلر، تک‌کشتی ماشک، کشت مخلوط گندم-خلر، کشت مخلوط گندم-ماشک)، کود فسفر در دو سطح (صفر و 80 میلی‌گرم بر کیلوگرم) و شوری خاک (ECe) در دو سطح (75/0 و 5/7 دسی‌زیمنس بر متر) بررسی شد. آزمایش دوم برای بررسی اثر زمان، شوری و کود فسفر بر Olsen-P و شکل‌های فسفر معدنی در شرایط بدون کشت با سه عامل زمان در دو سطح (صفر و 90 روز) و کود فسفر و شوری (با همان سطوح آزمایش اول) انجام شد. نتایج نشان داد که کشت گیاهان گندم، خلر و ماشک در هر دو شرایط تک‌کشتی و کشت مخلوط، Olsen-P، NH₄F-P، NaOH-P، H₂SO₄-P و مجموع شکل‌های فسفر خاک را کاهش داد. در شرایط با کود فسفر، Available-P در خاک ریزوسفر بیشتر از خاک توده و در کشت مخلوط بیشتر از تک‌کشتی بود. 90 روز پس از مصرف کود فسفر، شوری سدیم کلرید در خاک، NH₄Cl-P، NH₄F-P و NaOH-P را کاهش و Olsen-P و H₂SO₄-P را افزایش داد. مسن شدن پس از مصرف کود فسفر، NH₄Cl-P و Olsen-P  را کاهش و NH₄F-P، NaOH-P و H₂SO₄-P را افزایش داد. در شرایط با کود فسفر، عصاره‌گیر Olsen ممکن است مقدار Available-P گندم، خلر و ماشک را در شرایط تک‌کشتی و کشت مخلوط کمتر برآورد نماید. کشت مخلوط گندم-خلر و گندم-ماشک و مصرف 80 میلی‌گرم فسفر بر کیلوگرم خاک در شرایط مشابه می‌تواند توصیه شود.