بررسی پایداری و نشست خاک محدوده شهرک مسکن مهر بازرگان و ارائه راهکارهای علاج بخشی

در سالهای گذشته نشست و ترک به دلیل شرایط خاک زیر پی در برخی از ساختمانهای شهرک مسکن مهر بازرگان و ماکو ایجاد شده است. هدف اصلی این تحقیق انجام مطالعات زمین شناسی مهندسی محل و بررسی ژئوتکنیکی خاکها و سنگهای محل، تعیین ظرفیت باربری پی، بررسی مشکلات موجود در خصوص نشست پی ساختمانها و رانش دامنه­های پیرامون این شهرک می­باشد. مهمترین واحدهای زمین شناسی موجود در محدوده مورد مطالعه عبارتند از:

- خاکهای دستی که در موقع آماده سازی محدوده شهرک ریخته شده است.

- رسوبات آبرفتی که شامل رسوبات درشت دانه شن و ماسه­ای و ریزدانه سیلتی همراه با قطعات سنگ

- واحدهای سنگی مربوط به سازند قم که شامل سنگ آهک و مقداری کمی کنگلومرا همراه با مارن­های سبز رنگ.

برای بررسیهای ژئوتکنیکی از اطلاعات گمانه­های ماشینی و چاهکهای دستی حفاری شده توسط شرکت پژوهش عمران راهوار استفاده شده است. جهت بررسی وضعیت زیرسطحی محدوده پروژه، انجام آزمایش­های درجا و برداشت نمونه از لایه‌های مختلف زمین، تعداد 3 گمانه ماشینی به عمق 20 متر و نیز تعداد 4 چاهک دستی در نقاط بحرانی محدوده طرح حفاری شده است. با مطالعه و تحلیل نتایج آزمایشات درجا و آزمایشگاهی پارامترهای ژئوتکنیکی لایه­های زیرسطحی مشخص گردیده است.

از نظر خطر زلزله، در شعاع 100 کیلومتری محدوده مورد مطالعه می‌توان به گسل ماکو با فاصله 17 کیلومتری، گسل ریحانکو با فاصله 20 کیلومتری، گسل راندگی زور آباد با فاصله 19 کیلومتری، گسل راندگی حمزیان با فاصله 40 کیلومتری و گسل آیشکه سو با فاصله 78 کیلومتری اشاره کرد. تحلیل خطر زلزله در این منطقه به دو روش قطعی و احتمالی انجام گردیده­ است. بر اساس بررسیها قوی­ترین زلزله ناشی از فعالیت گسل ریحانکو خواهد بود که می­تواند بزرگی 1/7 داشته باشد. همچنین بیشترین شتاب افقی زمین مربوط به همین گسل است که برابر  g34/0 می­باشد.

این شهرک بر روی یک پشته کوتاه به طول حدود 350 متر و عرض حداکثر 150 متر ساخته شده و از زمینهای مجاور 5 تا 14 متر بالاتر می باشد. قسمت راس پشته خاکبرداری و تسطیح شده و به پیرامون ریخته شده است. مهمترین عامل نشست خاک زیر پی برخی ساختمانها، وجود خاک دستی و قرارگیری ساختمان در مجاورت شیب و حرکتهای خزشی شیبهای مذکور می­باشد. شیبهای پیرامون شهرک مسکن مهر بازرگان به 5 تیپ تقسیم شده و پایداری این شیب­ها با استفاده از نرم افزارهایSlide  و Slope/W تحلیل شده است. تحلیل پایداری شیب­های پیرامون شهرک در سه حالت خشک، اشباع و در حالت شبه استاتیکی انجام شده است. بر اساس تحلیل­­های انجام شده شیب­های با رسوبات عهد حاضر و خاکهای دستی (تیپ 1) و نیز شیب­­های غیریکنواخت حاوی سنگهای مارن تحتانی و خاکهای دستی فوقانی (تیپ 2) کمترین ضریب پایداری را دارند. بلندترین دامنه و پرشیب­ترین آنها در محدوده تیپ 2 قرار گرفته که مقادیر آن به ترتیب 14 متر و 75 درجه می­باشد.

با توجه به نتایج مطالعات ژئوتکنیکی و تحلیل پایداری شیب­های پیرامون، راهکارهای علاج بخشی ارائه گردیده است. از جمله روشهای علاج بخشی برای ساختمانهای نشست کرده می­توان به انتقال فشار پی به لایه طبیعی و مقاوم با استفاده از شمع، تزریق دوغاب سیمان به زیر پی ساختمان­های نشست کرده اشاره کرد. همچنین برای پایدارسازی دامنه­های پیرامون شهرک، احداث دیوار حایل در جلو شیبهایی بلند مجاور ساختمانها و زهکشی آبهای سطحی و زیرسطحی اشاره نمود.