رفع بحران معرفتی انسان با تبیین حقایق هستی و نسبت آن با ابزارهای معرفتی از دیدگاه علامه جعفری

چکیده مقاله

یکی از بدیهی‌ترین مفاهیم، مفهوم وجود است و تصدیق به این که حقایقی در عالم هستی تحقق یافته و وجود دارد. برای شناخت انسان از آن حقایق، ابزارهایی در اختیار انسان گذاشته شده است. ابزارهایی مانند: فطرت، حس، تجربه، عقل، قلب و وحی، هر یک از علوم متناسب با موضوع خود، با بخشی از این ابزارها کار می‌کند. در این تحقیق به این پرسش پاسخ داده‌ایم که حقایق هستی کدامند و مزایا و معایب هر یک از ابزارهای شناخت از دیدگاه طرفداران و منتقدان آن ها چیست؟ و اثبات کرده‌ایم که این ابزارها برای نمایاندن حقایق هستی لازم و کافی است بدین صورت که مزایای هر یک معایب دیگری را در جریان رسیدن به حقیقت پوشش می‌دهد؛ به طوری که برخی از اندیشمندان برخی از ابزارها را یا به رسمیت نمی‌شناسند یا در میزان کارائی و انتظار از آن‌ها خطا می‌کنند و دچار بحران معرفتی می‌شوند. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی نظر علامه جعفری را پیرامون این مسأله بررسی خواهیم کرد. از نظر علامه جعفری، همه موجودات عالم هستی با مراتب مختلفی که دارند، حقایق هستی و واقعیات هستی به شمار می‌روند. از جمله پدیده‌ها و حقایق هستی عبارتند از: غیب و شهود، علت و معلول، جوهر و عرض، حیات و ممات، علم و جزء و کل. ایشان ضمن تأیید شناخت فطری، حسی, تجربی، قلبی، عقلی، معتقد است در این گونه شناخت‌ها، احتمال خطا وجود دارد. ولی شناختی که از طریق وحی به دست می‌آید عین واقعیت است چون استناد منبع شناخت وحی به خداوند می‌باشد. از نظر ایشان هر یک از این ابزارها برای شناخت شرایطی دارد. به عنوان مثال در شناخت حسی، اشیاء باید در مسمع و منظر انسان باشد. و در شناخت قلبی، هر کس که به تزکیه نفس بیشتر بپردازد به حیات معقول نزدیک‌تر می‌شود.