خداشناسی (اثبات و صفات و افعال الهی)

چکیده مقاله

مهم‌ترین موضوع دین‌پژوهی، شناخت خدای سبحان است. خداشناسی اساس و پایه تمام دیگر معارف دینی است، به گونه‌ای که خداشناسی در دیگر مسائل دین نیز تجلی می‌یابد. با توجه به اهمیت این موضوع در این تحقیق سعی شده تا مباحث خداشناسی به صورت منسجم و دسته‌بندی شده و مطابق آراء آیت الله سبحانی مورد مطالعه قرار گیرد. روش کسب اطلاعات در این تحقیق، روش کتابخانه‌ای است. در این تحقیق خداشناسی در هفت گفتار «کلیات»، «جایگاه خداشناسی در منظومه فکری آیت الله سبحانی»، «اثبات خدا»، «صفات خدا»، «افعال خدا»، «توحید و مراتب آن» و «آثار و کارکردهای خداشناسی» مورد ارزیابی قرار گرفته است. برای اثبات خدا براهین متعددی ارائه شد و در نهایت این ادله، موجودی کامل و ازلی و ابدی را ثابت کردند. پس از اثبات چنین موجودی، مباحثی پیرامون صفات آن مطرح شده است. اوصاف الهی با تحلیل عقلی در سه بخش «لفظ‌شناسی»، «معناشناسی» و «وجودشناسی» مطرح شدند. سپس به افعال الهی پرداخته شد و مسائلی چون چگونگی فاعلیت خدا، ازلیت و ابدیت فعل خدا، غرض و هدف در افعال خدا، توحید افعالی و تعدد یا وحدت افعال خدا در آن مورد بحث قرار گرفت. در ادامه به توحید و مراتب آن (توحید ذاتی، صفاتی، خالقی، ربوبی، عبادی و تشریعی) پرداخته شد. در نهایت به آثار و کارکردهای خداشناسی اشاره شد و مشخص گردید که خداشناسی با وجود نظری بودن، دارای کارکردهای فراوانی در زندگی فردی و اجتماعی انسان‌هاست.